Het uitgewerkte REPowerEU-plan is gepresenteerd. De voorstellen hebben als doel de Europese klimaattransitie te versnellen en uiteindelijk compleet onafhankelijk te zijn van Russische energie. Dit artikel beschrijft de derde hoofddoelstelling in het plan: meer gebruikmaken van hernieuwbare energie.
Het REPowerEU-plan gaat in op verschillende aspecten van hernieuwbare energie. Allereerst moet meer hernieuwbare energie worden opgewekt: de doelstelling voor het aandeel hernieuwbare energie in de totale energieconsumptie moet omhoog naar 45%. Daarvoor zullen specifieke gebieden aangewezen worden en komen er regels om de vergunningverlening sneller en eenvoudiger te maken. In een aparte strategie voor zonne-energie wordt het installeren van zonnepanelen op daken van (overheids-)gebouwen verplicht. Ook omvat het REPowerEU-plan doelstellingen voor waterstof en methaan.
Hernieuwbare energie: doelstelling en locaties voor opwek
De doelstelling voor het aandeel van hernieuwbare energie in het totale energieverbruik van de EU wordt opgeschroefd naar 45% in 2030. In het voorstel in het Fit-for-55 pakket uit 2021 was dit nog 40%. De richtlijnen voor energieprestaties van gebouwen (EPBD, 2010/31), hernieuwbare energie (RED, 2018/2001) en energie-efficiëntie (EED, 2012/27) zullen hieraan worden aangepast. Daarnaast bevatten de voorstellen bepalingen voor het aanwijzen van locaties waar hernieuwbare energie opgewekt en het proces van vergunningverlening.
Het aanwijzen van gebieden voor hernieuwbare energie en go-to areas
Lidstaten moeten versneld gebieden aanwijzen waar installaties voor het opwekken van hernieuwbare energie op land en zee geplaatst zullen worden om aan de doelstellingen te voldoen. Daarbij wordt rekening gehouden met de (potentieel) beschikbare hernieuwbare energie, de verwachte energievraag en aanwezigheid van benodigde opslag en net-infrastructuur.
Binnen deze gebieden moeten lidstaten zogenaamde ‘renewables go-to areas’ aanwijzen, die bij uitstek geschikt zijn voor het opwekken van een bepaald type hernieuwbare energie en met minder milieurisico’s. Bij voorkeur gaat het dan om kunstmatige of gebouwde omgeving, zoals daken, parkeerplaatsen of industrieterreinen. Hier zullen snellere en eenvoudigere procedures voor vergunningverlening gelden dan elders. De Europese Commissie heeft zelf al een indicatieve kaart opgesteld met locaties waarvan ze inschat dat er groot potentieel is voor aanvullende productie. Naast zon en wind op zee is deze inschatting ook gedaan voor wind op land, waarbij het potentieel in Nederland als hoog wordt ingeschat.
Vergunningen
Het voorstel voor de herziening van de richtlijnen bevat specifieke termijnen voor de verschillende stadia van het vergunningsproces. Zo geldt een deadline van 14 dagen voor het beoordelen van de validiteit van een vergunningsaanvraag voor een hernieuwbare energiecentrale in een go-to area, in andere gebieden is dit een maand. Het volledige vergunningsproces mag maximaal een jaar duren een een go-to area, voor kleinere installaties zes maanden. Buiten de go-to areas is dat twee jaar. Zonder tijdige reactie van de vergunningverlener wordt een aanvraag geacht akkoord te zijn.
Nieuw is ook dat de opwek van hernieuwbare energie in het voorstel als een dwingend openbaar belang wordt erkend.
De Commissie heeft een aparte aanbeveling opgesteld over het versnellen van de procedures voor verlening van vergunningen voor projecten op het gebied van hernieuwbare energie en het faciliteren van stroomafnameovereenkomsten.
Zonne-energie
Het REPower EU-plan bevat een aparte strategie voor zonne-energie. Het doel van de strategie is om in 2025 ruim 320 GW aan zonne-energie op te wekken (meer dan het dubbele van de opwek in 2020) en zo’n 600 GW in 2030. De strategie omvat vier hoofdpunten: het snel en grootschalig uitrollen van zonne-energie door het Europese zonnedakeninitiatief, het verkorten en versimpelen van vergunningsprocedures, het zorgen voor voldoende en goed opgeleid personeel en het opzetten van een alliantie voor de zonne-energie industrie.
Snelle en grootschalige uitrol van zonne-energie: het Europese zonnedakeninitiatief
Het European Solar Rooftops Initiative is bedoeld om een extra impuls geven aan het gebruik van daken voor zonne-energie en behelst onder andere de volgende voorstellen:
- het installeren van zonnepanelen op daken wordt in 2026 verplicht voor nieuwe overheids- en commerciële gebouwen van meer dan 250 m2. Voor bestaande overheids- en commerciële gebouwen van meer dan 250 m2 geldt die verplichting vanaf 2027, voor nieuwe woonhuizen vanaf 2029;
- Elke gemeente met meer dan 10.000 inwoners telt in 2025 minstens één hernieuwbare energiegemeenschap: een collectief van burgers, lokale overheden en ondernemingen die samen energie opwekken, delen en verkopen;
- Lidstaten krijgen de taak een nationaal ondersteuningsprogramma op te zetten voor de grootschalige uitrol van zonne-energie op daken, met voorrang voor gebouwen die al goed scoren op energiezuinigheid.
De Europese strategie voor zonne-energie stimuleert zogenaamde ‘prosumptie’: elke energieconsument produceert ook energie, voor eigen gebruik of voor anderen. Lokale overheden hebben hierin een faciliterende rol. Ook het opzetten van energiecoöperaties is een prioriteit voor de Commissie. Zulke collectieve energieprojecten lopen vaak aan tegen technische en administratieve problemen. Het nationale beleid in lidstaten moet hierop worden aangepast.
Ook is het belangrijk dat het energienet verbeterd wordt om overbelasting te voorkomen en beter voorbereid te zijn op pieken en dalen in vraag en aanbod.
Vergunningsprocedures verkorten en versimpelen
De aanvraag van een vergunning voor zonnepanelen op bestaande of nieuwe gebouwen of infrastructuur mag maximaal drie maanden duren. Hiervoor is in principe geen milieueffectrapportage nodig.
Voldoende goed opgeleid personeel
Het opzetten van een grootschalig ‘skills partnership’ dat moet zorgen voor meer en goed opgeleid personeel voor de productie en installatie van zonne-energie op land. De EU ziet hierbij ook een rol voor regionale overheden.
Opzetten van een alliantie voor zonne-energie industrie
De nieuw op te zetten Europese ‘Solar PV Industry Alliance’ zal de uitbreiding van de zonne-energie industrie faciliteren. Dit is een alliantie van industrie, onderzoek, consumentenorganisaties en andere belanghebbenden. Deze organisatie zal een coördinerende rol hebben bij de ontwikkeling en toepassing van nieuwe, efficiëntere en duurzamere technologieën, inclusief het afstemmen van investeringskansen.
Waterstof
De Commissie legt in haar werkdocument over waterstof en methaan de ambitie neer om in 2030 te komen tot 10 miljoen ton aan binnenlandse productie van hernieuwbare waterstof en 10 miljoen ton aan invoer, ter vervanging van aardgas, steenkool en olie in moeilijk koolstofvrij te maken industrie- en vervoerssectoren.
Dit gebeurt onder andere door:
- het aantal Hydrogen Valleys te verdubbelen;
- extra financiering voor waterstofprojecten van 200 miljoen euro;
- het versnellen van de ontwikkeling van groene waterstof door de industrie.
Het Noordzeegebied is aangewezen als één van de drie belangrijke importcorridors voor waterstof. De Commissie publiceert ook twee gedelegeerde handelingen over de definitie en productie van hernieuwbare waterstof om ervoor te zorgen dat de productie leidt tot netto minder koolstof.
Eerder deze maand kwam de Commissie al met een gezamenlijke verklaring, waar zij met 20 kopstukken uit de waterstofindustrie overeenkwam de waterstofproductie van elektrolysers te vertienvoudigen. Hydrogen Europe, waar verschillende Nederlandse decentrale overheden toe behoren, is één van de ondertekenaars.
Transport
Wat betreft de transportsector kan elektrificatie worden gecombineerd met het gebruik van fossielvrije waterstof ter vervanging van fossiele brandstoffen. Om de energiebesparing en -efficiëntie in de vervoerssector te verbeteren en de overgang naar emissievrije voertuigen te versnellen, zal de Commissie:
- Een wetgevingsinitiatief overwegen om het aandeel van emissievrije voertuigen in openbare en zakelijke wagenparken boven een bepaalde omvang te vergroten;
- De medewetgevers oproepen om de onderhandelingen over de voorstellen over alternatieve brandstoffen en andere vervoer-gerelateerde dossiers zo snel mogelijk goed af te ronden;
- In 2023 een wetgevingspakket aannemen over vergroening van het goederenvervoer.
Biomethaan
Het actieplan voor biomethaan omvat verschillende initiatieven, waaronder het lanceren van een nieuwe industriële alliantie voor biomethaan en financiële stimulansen om de productie van biomethaan in 2030 te verhogen tot 35 miljard m3.
Kosten van de snellere energietransitie
Europese fondsen zijn beschikbaar om tegemoet te komen in de kosten van de verdere ontwikkeling en toepassing van hernieuwbare energie, waaronder het Europese coronaherstelfonds (de Faciliteit voor Herstel en Veerkracht) en verschillende Europese fondsen zoals Horizon Europe of het Innovatiefonds.
De Richtlijnen voor staatssteun voor klimaat, milieubescherming en energie bieden overheden mogelijkheden om projecten te steunen in het kader van de groene transitie, waaronder hernieuwbare energie. Ten slotte wil de Commissie een ‘community of practice’ opzetten speciaal voor het aanbesteden van zonne-energie waarin kennis en beste praktijken worden gedeeld.
Bron
REPowerEU plan, Europese Commissie
Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council amending Directive (EU) 2018/2001 on the promotion of the use of energy from renewable sources, Directive 2010/31/EU on the energy performance of buildings and Directive 2012/27/EU on energy efficiency, Europese Commissie
EU Solar Energy Strategy, Europese Commissie
Commission Staff working document Implementing the REPowerEU Action Plan: investment needs, hydrogen accelerator and achieving the bio-methane targets, Europese Commissie
Meer informatie
Hernieuwbare energie, Kenniscentrum Europa Decentraal
Energiegemeenschappen, Kenniscentrum Europa Decentraal
