Het REPowerEU-plan van de Europese Commissie presenteert maatregelen die een reactie vormen op zowel de klimaatcrisis als de afhankelijkheid van de EU van fossiele brandstoffen, met name brandstoffen die aangeleverd worden door Rusland. De maatregelen van het plan proberen de afhankelijkheid en milieuvervuiling op vier manieren terug te dringen:
1: Energie besparen;
2: de energieaanvoer diversifiëren;
3: snel fossiele brandstoffen vervangen door de transitie naar schone energie te versnellen;
4: investeringen en hervormingen samen laten komen.
Hiernaast roept de Commissie lidstaten op om zich voor te bereiden op ernstige ontwrichtingen van energieleveranties en zich hierop voor te bereiden door de EU Save Energy Communication zo snel mogelijk uit te voeren, plannen op te stellen om verstoring van de bevoorrading tegen te gaan, systeembeheerders de nodige technische maatregelen zo snel mogelijk te laten uitvoeren en bilaterale solidariteitsovereenkomsten met buurlanden af te sluiten.
Energie besparen
Energiebesparing vormt een eerste reactie op de energiecrisis terwijl maatregelen voor de langere termijn uitgewerkt worden. Energie besparen kent een tweeledige aanpak: structurele veranderingen om energie op de lange termijn te besparen en gedragswijzigingen om op de korte termijn te besparen. De Commissie stelt voor om de doelstelling van Fit-for-55 voor energiebesparing aan te scherpen door de energie-efficiëntiedoelstelling te verhogen van 9 naar 13%. Lidstaten worden aangemoedigd om besparen te bevorderen met fiscale middelen, zoals verminderde btw op isolatie of energiezuinige verwarmingssystemen. Ook worden besparingen bevorderd door een voorstel tot wijziging van de Energy Performance of Buildings richtlijn (EPBD).
Lees hier meer over de initiatieven in het kader van REPowerEU over energiebesparing.
De energieaanvoer diversifiëren
Recentelijk heeft de Commissie met lidstaten een EU platform voor de aanschaf van energie opgericht. Dit platform gaat zich richten op het structureren en samenballen van de gaswinning op basis van bestaande contracten, het opzetten van mechanismen voor optimaal en transparant gebruik van gasimportinfrastructuur en het organiseren van samenwerkingsverbanden met externe partners voor de inkoop van schone energie. De Commissie overweegt voor de toekomst vrijwillige mechanismen voor gezamenlijke inkoop van gas op te zetten.
Lees hier meer over de initiatieven in het kader van REPowerEU over het diversifiëren van de energieaanvoer.
De transitie naar schone energie versnellen
Om (buitenlandse) fossiele brandstof uit te faseren stelt de Commissie onder meer voor om de doelstelling uit de Hernieuwbare Energie Richtlijn te verhogen van 40% duurzame energie naar 45%. Ook worden er strengere verplichtingen opgelegd op het gebied van zonne-energie, zoals de plicht om zonnepanelen te installeren op (publieke) gebouwen. De Commissie zal verder het wettelijk kader voor warmtepomptechnologie verbeteren om het ontwerp van deze pompen groener en duurzamer te maken. Daarnaast komt er meer aandacht voor waterstof: REPowerEU stelt als doelstelling voor 2030 dat er binnen de EU 10.000.000 ton hernieuwbare waterstof wordt geproduceerd. Dit wordt bereikt onder meer door een verhoging van de subsidie hiervoor in het kader van Horizon Europe. De infrastructuur voor het importeren van waterstof moet verbeterd worden zodat er in 2030 ook 10 miljoen ton geïmporteerd kan worden. Ten slotte wordt er meer ingezet op biomethaan en andere bio-energie en komt de Commissie met een aanbeveling over vergunningen verlenen, om vergunningverleningen te versnellen en zo de bouw van windmolens, zonnepanelen en dergelijke te versnellen.
Lees hier meer over de initiatieven in het kader van REPowerEU over de transitie naar schone energie.
Investeringen en hervormingen
Volgens analyses van de Commissie zal REPowerEU tussen nu en 2027 een extra investering van 210 miljard euro omvatten, bovenop wat al nodig is om de bestaande ambities te realiseren. Hiertegenover staat echter onder meer een besparing aan importkosten ter waarde van 80 miljard voor gas. Investering is onder meer gericht op het kader voor Trans-Europese energienetwerken (TEN-E) waarvoor nieuwe regels verschijnen. Hierbij hoort ook meer toegang tot de markt voor vloeibaar gas (LNG), waardoor ook de afhankelijkheid van Russisch gas afneemt. De regels op het gebied van staatssteun zijn van toepassing op investeringen in het kader van REPowerEU. Lidstaten moeten ervoor zorgen dat hun maatregelen in dit kader binnen de regels op het gebied van staatssteun blijven.
Ook van lidstaten worden gerichte hervormingen en investeringen verwacht. Deze kunnen geïmplementeerd worden met het coronaherstelfonds, oftewel de Faciliteit voor Herstel en Veerkracht (RRP), waaraan lidstaten een apart hoofdstuk kunnen toevoegen met hun nieuwe handelingen om de doelstellingen van REPowerEU te voltooien. Hiervoor wordt technische ondersteuning geboden.
Financiering voor de investeringsbehoeften in het kader van REPowerEU komt onder meer uit het Emissiehandelssysteem (ETS). Daarnaast zijn er in het kader van RRF 225 miljard euro aan leningen beschikbaar, waardoor het totaal in de buurt van 300 miljard ligt. Ook is de Connecting Europe Facility – Energie (CEF-E) beschikbaar ter ondersteuning van projecten van algemeen belang die niet door de markt worden geïmplementeerd. De Commissie zal een nieuwe CEF-E call organiseren voor voorstellen tot projecten van algemeen belang. Tevens zal het InvestEU-programma ondersteunen bij het vinden van private financiering voor het verwezenlijken van de REPowerEU-doelstellingen.
Lees hier meer over investeringen en hervormingen in het kader van REPowerEU.
Decentrale relevantie
Voor decentrale overheden ligt bij de uitvoering van deze initiatieven een rol die vergelijkbaar is met die van Fit-for-55, de doelstelling van de Commissie om de uitstoot van broeikasgassen in 2030 55% te verlagen ten opzichte van 1990, aangezien vergelijkbare doelen worden nagestreefd. Verplichtingen die al bestonden, bijvoorbeeld onder de EPBD, worden strenger. Ook zal de EU de aanleg van zonnepanelen verplichten voor publieke gebouwen in het kader van de EU solar energy strategy, wat ook decentrale overheden zal treffen. Tegelijkertijd ontstaan er meer mogelijkheden voor decentrale overheden op het gebied van fondsen, bijvoorbeeld voor de productie van hernieuwbare waterstof. Decentrale overheden moeten zich momenteel in het algemeen al voorbereiden op schokken in de energiebevoorrading en maatregelen treffen om energieverbruik zo veel mogelijk terug te dringen.
Minister Rob Jetten heeft aangegeven het streven naar onafhankelijkheid van Russische energie te ondersteunen en stelt dat Nederland zelf voor het einde van het jaar het doel heeft om volledig van Russische energie onafhankelijk te zijn. Dit doel wordt hoofdzakelijk in Nederland nagestreefd door energiebesparing, het importeren van energie uit andere landen en het opschalen van duurzame energie, met name windenergie.
Bron
REPowerEU: Een plan om de afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen snel te verminderen en de groene transitie te bespoedigen, Europese Commissie.
Meer informatie
Europese Commissie presenteert mededeling EU-actie voor betaalbaardere, veiligere en duurzamere energie, Kenniscentrum Europa Decentraal
