Het Europees Hof van Justitie heeft verduidelijkt in een arrest van 13 oktober 2022 dat opdrachten voor openbare veerdiensten tussen en naar eilanden alleen met een voorafgaande openbare aanbestedingsprocedure kunnen worden gegund. Normaliter kan de uitzondering uit artikel 1 lid 2 uit de PSO-verordening (Verordening 1370/2007, regelt de aanbestedingsplicht voor openbaar vervoer) van toepassing worden verklaard op openbaar personenvervoer in de binnenwateren en nationale zeewateren. Dat zou een uitzondering op de aanbestedingsplicht opleveren. Maar Verordening 3577/92, die regels bevat over het vrij verrichten van zeevervoer, heeft ook in dat geval voorrang wanneer deze van toepassing is. Artikel 4 lid 1 van Verordening 3577/92 geeft niet de mogelijkheid om zulke veerdiensten door middel van een onderhandse gunning te gunnen.
Omstandigheden in het arrest
Het arrest ging om de gunning van een snelle veerdienst voor personenvervoer over zee tussen het vasteland van Italië en Messina, op Sicilië, door het Italiaanse ministerie van Infrastructuur en Vervoer aan een bedrijf genaamd Liberty Lines. De waarde van de dienst bedroeg iets meer dan 21 miljoen euro over een periode van 3 jaar. Later heeft het ministerie de dienstverlening overgedragen door middel van een onderhandse gunning aan een ander bedrijf, de Italiaanse nationale spoorvervoerder RFI. Dit bedrijf was al concessiehouder van een andere veerdienst tussen Messina en het Italiaanse vasteland, maar hiervoor is indertijd geen openbare aanbestedingsprocedure gevoerd.
Liberty Lines vocht de onderhandse gunning van de concessie aan RTI aan bij de bestuursrechter en ging vervolgens in beroep bij de hoogste Italiaanse bestuursrechter. In Italië was door middel van een wetsbesluit het mogelijk om een zeevervoersdienst te kwalificeren als een spoorvervoersdienst, waardoor het op grond van de PSO-verordening mogelijk zou zijn deze onderhands te gunnen volgens het bevoegde ministerie. De (oude) PSO-verordening bevat in artikel 5 lid 6 namelijk een uitzonderingsmogelijkheid die Italië op grond van artikel 1 lid 2, tweede volzin, van toepassing had verklaard op de veerdienst. De hoogste bestuursrechter stelde de prejudiciële vraag of die wettelijke regeling in overeenstemming was met Europees recht, met name Verordening 3577/92. De PSO-verordening staat namelijk niet toe dat de toe dat Verordening 3577/92 buiten spel wordt gezet. Het Hof oordeelde dat het op grond van Verordening 3577/92 niet mogelijk is om veerdiensten zo te herkwalificeren door nationale besluiten en ze zo aan de toepassing van de relevante regels te onttrekken, waaronder dus artikel 4 van Verordening 3577/92.
Nederlandse relevantie
Voor Nederland is dit met name relevant voor vervoer van en naar de Waddeneilanden, aangezien het daar gaat om vervoer over binnenwateren van en naar eilanden. Dit arrest houdt in dat dit vervoer in ieder geval niet op grond van de PSO-verordening gegund mag worden zonder voorafgaande openbare aanbestedingsprocedure.
Bron
Liberty Lines SpA tegen Ministero delle Infrastrutture e dei Transporti, Hof van Justitie van de Europese Unie
Meer informatie
PSO-verordening, Kenniscentrum Europa Decentraal
