Op donderdag 23 juni is het definitieve ontheffingskader voor bestaande contracten met Russische partijen door middel van een beleidsregel gepubliceerd. Het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) geeft hiermee weer aan welke criteria moet worden voldaan om in aanmerking te komen voor ontheffing. De uitvoering van de ontheffingsbevoegdheid is belegd bij de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO). Aanvragers kunnen vanaf 24 juni bij het RVO-loket een aanvraag indienen voor ontheffing. Het uitgangspunt is dat ontheffingen in beginsel terughoudend worden verleend.
Waarom een ontheffingskader?
Begin april heeft de EU het vijfde sanctiepakket tegen Rusland aangenomen. Hierdoor is het verboden om nieuwe overheidsopdrachten boven de drempelbedragen aan Russische partijen te gunnen. Daarnaast moeten lopende contracten met Russische partijen vóór 10 oktober 2022 worden beëindigd. Veel aanbestedende diensten maakten zich echter zorgen dat voor die tijd ze geen geschikte alternatieve leverancier kunnen vinden. Wanneer dat niet lukt zouden ze volgens het sanctiepakket mogelijk ontheffing kunnen aanvragen voor hun contract.
Met de publicatie van het ontheffingskader maakt EZK kenbaar op basis van welke uitgangspunten en aanvraagprocedure een ontheffing wordt verleend.
Toelichting ontheffingskader
Er zijn zes gronden op basis waarvan ontheffing kan worden verleend. Deze zijn opgenomen in artikel 5 duodecies lid 2 van Verordening (EU) nr. 833/2014. Aanbestedende diensten en speciale sectorbedrijven kunnen een aanvraag tot ontheffing doen voor gegunde opdrachten of concessies of voorgenomen gunningen boven de Europese drempelwaarde. In beginsel wordt er binnen 8 weken beslist op een aanvraag.
Terughoudendheid
Uit de toelichting op de beleidsregel blijkt dat ontheffingen terughoudend worden verleend: aanbestedende diensten en speciale-sectorbedrijven moeten aantonen dat een vitaal proces of een andere essentiële dienst wegvalt, verstoort dreigt raken of anderszins ernstig gevaar loopt en dat er geen alternatieven zijn. Het feit dat het uitsluiten van Russische entiteiten in aanbestedingen en lopende contracten kan leiden tot (grote) prijsstijgingen of financiële baten voor de Russische gasleverancier, is op zichzelf niet voldoende reden om ontheffing te verlenen. Op dit moment is een nationale compensatie voor de sancties ook niet aan de orde, zo blijkt uit de berichtgeving op PIANOo.
Tijdelijke aard
Een verleende ontheffing is bovendien van tijdelijke aard, namelijk maximaal 1 jaar. Hiermee wil EZK aanbestedende diensten en speciale sectorbedrijven stimuleren om ook gedurende de duur van de ontheffing op zoek te gaan naar alternatieven. Wanneer de aanvrager echter goed kan motiveren dat er sprake is van een langdurige structurele afhankelijkheid, zijn hier eventueel uitzonderingen op mogelijk.
Vragen
Alle vragen omtrent het vijfde sanctiepakket en de gevolgen voor decentrale overheden kunt u vinden in onze FAQs. Staat uw vraag er niet bij? Dan kunt u deze vraag stellen via onze helpdesk. Daarnaast werkt Europa Decentraal aan het opstellen van stappenplannen. Hiermee kunt u als decentrale overheid zien hoe u om moet gaan met de maatregelen.
Bron
Beleidsregel tot vaststelling van het beleid tot afwikkeling van aanvragen tot ontheffing, Ministerie van Economische Zaken en Klimaat
Meer informatie
Aanbesteden, Kenniscentrum Europa Decentraal
FAQ Aanbestedingen en contracten met Russische gasleveranciers, Kenniscentrum Europa Decentraal
Verduidelijking maatregelen vijfde sanctiepakket tegen Rusland, Kenniscentrum Europa Decentraal
Sanctiepakket Rusland, Expertisecentrum Aanbesteden PIANOo
Ontheffingsaanvraagloket, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland
