Op 9 februari publiceerde de Europese Commissie haar achtste Cohesierapport. Daarin wordt verslag gedaan van economische en sociale verschillen tussen verschillende regio’s in de Europese Unie in het afgelopen decennium. Conclusie is dat regio’s in het oosten van Europa hun achterstand gestaag inlopen maar dat de economische ontwikkeling in enkele gebieden in het zuiden van Europa stagneert. Verschillen worden over het algemeen kleiner, toch zijn er regio’s in Europa die hardnekkig achterblijven. Nederland doet het goed, maar niet in elke regio en op alle terreinen. Het Cohesierapport vormt de grondslag voor het cohesiebeleid van de EU, dat is gericht op het verkleinen van economische en sociale verschillen tussen regio’s in Europa.
Wat is het Europese cohesiebeleid?
Het Europese cohesie- of structuurbeleid is het beleid van de Europese Unie waarmee honderdduizenden projecten verspreid over heel Europa financieel worden ondersteund, via het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO), het Europees Sociaal Fonds (ESF) – vanaf 2021 ESF+ genoemd – en het Cohesiefonds. Dit beleid heeft als doel om de verschillen tussen de ontwikkelingsniveaus van de onderscheiden regio’s en de achterstand van de minst begunstigde regio’s te verkleinen.
Om de voortgang van dit beleid te monitoren brengt de Europese Commissie, samen met het Comité van de Regio’s, eens per drie jaar een Cohesierapport uit. Daarin wordt onderzocht hoe de regio’s in de EU van elkaar verschillen, bijvoorbeeld wat betreft werkloosheid, inkomen, opleidingsniveau, technologische ontwikkeling en andere indicatoren.
Nederland doet het goed, maar niet in alle regio’s en op alle terreinen
Nederlandse regio’s presteren over het algemeen goed op de indicatoren. De werkloosheid behoort tot de laagste in Europa, de competitiviteit tot de hoogste. De toegang tot goede internetvoorzieningen behoort tot de beste, en ook de kwaliteit van overheidsdiensten scoort hoog. Qua levensverwachting doen de Nederlandse regio’s mee achteraan de voorhoede tot vooraan in de middenmoot. De toegang tot een groene omgeving is, ook voor stedelingen, redelijk goed. De regio Zuid-Oost Brabant loopt vooraan in het aantal octrooiaanvragen.
Er zijn ook zorgenkindjes: opmerkelijk is dat de provincie Groningen als gevolg van de verminderde gaswinning een daling in productiviteit en BNP per capita laat zien. Het percentage energie in Nederland dat groen wordt opgewekt blijft achter. De CO2-uitstoot blijft daarnaast aan de hoge kant, al is de snelheid waarmee wordt omgeschakeld van fossiele naar groene energie behoorlijk hoog. De stijging van het sterftecijfer als gevolg van de Covid-pandemie was in de Nederlandse regio’s ook relatief hoog.
Tot slot is interessant waaraan middelen uit Europese fondsen in Nederland worden besteed. Ruim 80% van de Europese steun uit regionale EU-fondsen wordt uitgegeven aan onderzoek en ontwikkeling, de uitrol van technologie en menselijk kapitaal. Ter vergelijking: in een lidstaat als Roemenië gaat meer dan 70% uit zulke fondsen naar publieke infrastructuur zoals wegenbouw.
De nabije toekomst van het Europese cohesiebeleid
In het Cohesierapport wordt benadrukt dat de toekomstige investeringen uit EU-fondsen vooral zullen zien op de digitale en groene transitie. Dat kan opnieuw ongelijkheden tussen Europese regio’s veroorzaken. Het cohesiebeleid voor de nabije toekomst zou verder gericht moeten zijn op een rechtvaardige transitie naar groene en klimaatneutrale, circulaire economie, regio’s helpen in te spelen op demografische veranderingen, democratische waarden te ondersteunen en regio’s weerbaar te maken tegen asymmetrische economische schokken, zoals de Covid-pandemie.
Bron
Persbericht achtste Cohesierapport, Europese Commissie
Eighth Report on Economic, Social and Territorial Cohesion, Europese Commissie
Meer informatie
EU-Fondsenwijzer, Kenniscentrum Europa Decentraal
Regionale steun, Kenniscentrum Europa Decentraal
Staatssteun: steungebieden op de regionale steunkaart 2022-2027 goedgekeurd, Kenniscentrum Europa Decentraal
Herziene Europese richtsnoeren voor regionale steunmaatregelen goedgekeurd, nieuwsbericht Kenniscentrum Europa Decentraal
