De Europese Commissie stelt voor om de regels voor verontreiniging van grond- en oppervlaktewater aan te passen. Ze wil de EU-lijst met de vervuilende stoffen die schadelijk zijn voor mens en milieu en bijbehorende kwaliteitsnormen actualiseren en uitbreiden, met onder andere PFAS. Ook moet er tussen EU-lidstaten beter worden samengewerkt om waterverontreiniging te beperken bij overstromingen of extreme droogte. In het voorstel worden regels voor monitoring aangepast en vereenvoudigd.
Nulvervuilingspakket
Dit plan maakt deel uit van een pakket van drie voorstellen dat de Commissie op 26 oktober 2022 presenteerde voor een schonere lucht en schoner water, essentieel voor de gezondheid van de mens en voor de natuur. Uiteindelijk moet Europa in 2050 de verontreiniging van het milieu naar nul terugdringen, in lijn met Green Deal die beoogt om van Europa het eerste klimaatneutrale continent te maken. Het pakket bestaat uit strengere regels voor verontreiniging van de lucht, het oppervlakte- en grondwater en voor de behandeling van stedelijk afvalwater. Voor decentrale overheden heeft dit impact op de monitoring van en rapportage over de toestand van het milieu.
Dit artikel gaat in op de specifieke regelgeving rondom oppervlakte- en grondwater. U vindt meer informatie over de voorstellen voor de behandeling van stedelijk afvalwater op de website van Kenniscentrum Europa Decentraal en over luchtkwaliteit op de website van het Huis van de Nederlandse Provincies.
Waterverontreiniging: één voorstel, drie richtlijnen
Het voorstel op het gebied van grond- en oppervlaktewater wijzigt drie bestaande Europese richtlijnen, namelijk de Kaderrichtlijn Water (KRW) (2000/60/EG), de Grondwaterrichtlijn (2006/118/EG) en de Richtlijn milieukwaliteitsnormen (2008/105/EG). Het doel is het verbeteren van de waterkwaliteit en het verminderen van toxische en/of persistente chemische stoffen in het water. Ook wil de Commissie eraan bijdragen dat het wettelijk kader sneller aangepast kan worden aan nieuwe wetenschappelijke inzichten.
Kaderrichtlijn Water: verplichting tot betere internationale samenwerking
In de Kaderrichtlijn Water wordt een nieuwe bepaling opgenomen die autoriteiten in de verschillende lidstaten verplicht om beter samen te werken wanneer er sprake is van buitengewone (milieu-) omstandigheden met grensoverschrijdende gevolgen. Deze kunnen veroorzaakt zijn door natuurlijke oorzaken of door overmacht – met name grote overstromingen, lange periodes van droogte of gevallen van vervuiling. Als andere lidstaten die stroomafwaarts liggen, zoals Nederland, gevolgen van zo’n situatie kunnen ondervinden heeft het bevoegde gezag in het ene land de verplichting om de autoriteiten in de betreffende lidstaten te waarschuwen en samen te werken om schade te beperken en de gevolgen aan te pakken.
Verder wil de Commissie de administratieve lasten voor overheden verlichten. Daarom verdwijnt de verplichting die tot nu toe bestond om binnen drie jaar na de publicatie of aanpassing van een stroomgebiedsbeheersplan tussentijds een voortgangsverslag te maken.
Het voorstel classificeert microplastics en genen voor antimicrobiële resistentie nu ook als verontreinigende stoffen.
Door een wijziging in de definities wordt niet alleen watervervuiling, maar ook luchtvervuiling door specifieke vervuilende stoffen in rivierbekkens meegenomen in het milieutoezicht.
Ten slotte brengt het plan de Kaderrichtlijn Water in lijn met de Inspire-Richtlijn wat betreft verplichtingen voor het publiek beschikbaar maken van ruimtelijke gegevens, onder meer over de locatie en werking van faciliteiten voor monitoring van het milieu, daaraan gerelateerde emissiemetingen en de toestand van water, lucht en bodem.
Chemische stoffen op de prioritaire stoffenlijst: Grondwaterrichtlijn en Richtlijn Milieukwaliteitsnormen
Het plan van de Commissie voegt in totaal 25 stoffen toe aan de prioritaire stoffenlijst voor grond- en oppervlaktewater. Dit is een lijst met waterverontreinigende stoffen die een groot risico vormen voor mens en milieu en waarvoor de EU kwaliteitsnormen of drempelwaarden hanteert. Maar de lijst is onvolledig, omdat een aantal ‘opkomende stoffen’ – relatief onbekende stoffen – nog ontbreekt. Het voorstel voegt PFAS (poly- en perfluaralkylstoffen) oftewel de groep ‘forever chemicals’ die nauwelijks afbreekbaar is, bepaalde geneesmiddelen of antibiotica, glyfosaat en bepaalde bestrijdingsmiddelen toe aan de prioritaire stoffenlijst. De lidstaten moeten voor deze stoffen maatregelen treffen om emissies, lozingen en verliezen te beëindigen. De volledige lijst is te vinden als Annex III in de lijst met bijlagen (p. 10).
De nieuwe regels hebben oog voor de cumulatieve of gecombineerde effecten van mengsels: de aandacht gaat dus niet alleen meer uit naar individuele stoffen.
Een andere voorgestelde wijziging is dat de ‘watch list’, de zogenaamde aandachtstoffenlijst, voor grondwaterlichamen verplicht wordt. Deze lijst bevat maximaal 14 stoffen die een groot risico vormen voor het milieu en waarvan de monitoringgegevens niet voldoen. Drinkwater in de EU moet maximaal 4 jaar met voorrang gecontroleerd worden op deze stoffen, bijvoorbeeld bepaalde pesticiden. De aandachtstoffenlijst zelf is als bijlage opgenomen in de Richtlijn milieukwaliteitsnormen. Voor deze Richtlijn worden verschillende vereenvoudigingen voorgesteld, bijvoorbeeld op het gebied van monitoring en van rapportages.
Volgende stappen
Het voorstel van de Commissie zal in het Europees Parlement en de Raad worden besproken en beoordeeld volgens de gewone wetgevingsprocedure. Pas wanneer beide instellingen het voorstel hebben goedgekeurd wordt de wettekst goedgekeurd.
Bron
Voorstel voor een de herziening van de Kaderrichtlijn Water, de Grondwaterrichtlijn en de Richtlijn Milieukwaliteitsnormen, Europese Commissie
Europese Green Deal: Commissie stelt regels voor schonere lucht en schoner water voor (persbericht), Europese Commissie
Vragen en antwoorden over de nieuwe EU-regels betreffende oppervlaktewater- en grondwaterverontreiniging, Europese Commissie
Meer informatie
Waterbeheer, Kenniscentrum Europa Decentraal
Pesticiden, Kenniscentrum Europa Decentraal
Chemische stoffen, Kenniscentrum Europa Decentraal
