Begin februari is de Monitor gemeentelijke zorginkoop 2019 naar de Tweede Kamer gestuurd. Dit onderzoek brengt nauwkeurig in beeld hoe gemeenten de zorgtaken die voortvloeien uit de Jeugdwet en de Wmo hebben ingekocht. Minister Hugo de Jonge heeft bezwaren tegen zowel de toepassing van het open house-model als het aanbesteden van de zorgtaken. Nadat de minister de Kamer in november had geïnformeerd over zijn voornemen om nationale maatregelen te treffen om aanbestedingen in het sociaal domein te vereenvoudigen hebben verschillende fracties vragen gesteld. Daarop heeft de minister een en ander verduidelijkt.
Monitor gemeentelijke zorginkoop
Het Public Procurement Research Centre (PPRC) heeft in opdracht van het ministerie van VWS een onderzoek uitgevoerd naar de inkoop van diensten in het kader van Wmo 2015 en Jeugdwet. De inkoopprocedures worden in dit onderzoek functioneel geclassificeerd. Dit betekent dat de indeling is gebaseerd op de daadwerkelijk doorlopen procedure en niet welke benaming de gemeente aan de procedure geeft. Uit de Monitor gemeentelijke zorginkoop 2018 bleek dat veel gemeenten zorg via een open house-constructie inkochten, maar niet dit label toepasten en veel overeenkomsten hebben aanbesteed, terwijl zij daar niet toe verplicht waren. Gemeenten sluiten na afloop van een aanbestedingsprocedure vaak (raam)overeenkomsten met alle zorgaanbieders die aan de kwaliteitseisen en voorwaarden voldoen, waardoor het selectieve element van een aanbesteding ontbreekt en er in feite sprake is van open house. De Monitor gemeentelijke zorginkoop 2019 geeft aan dat het aandeel ‘expliciete’ open house-constructies in 2019 is gestegen. Van alle ingekochte Wmo-diensten is er bij 51% van de overeenkomsten expliciet sprake van een open house, is 41% van de diensten aanbesteed en is de overige 8% Wmo-zorg ingekocht middels subsidie. Van de ingekochte jeugdhulp is 49% aanbesteed, betreffen 36% van de overeenkomsten een open house-constructie en is de overige 16% van de diensten ingekocht middels subsidie.
Nationale invulling aanbestedingsprocedure sociaal domein
[su_spoiler title=”Procedure voor sociale en andere specifieke diensten” icon=”plus-circle” class=”.normalweight”]
De Europese aanbestedingsrichtlijn biedt de ruimte aan lidstaten om een nadere invulling te geven aan de procedure voor sociale en andere specifieke diensten. Bij de implementatie van de richtlijn is er door de Nederlandse wetgever voor gekozen de om op beperkte wijze invulling te geven aan de procedureregels voor sas-diensten. Vast staat dat de Europese beginselen van transparantie, proportionaliteit en gelijke behandeling moeten worden nageleefd. De volgende stappen dienen te worden doorlopen:
- (voor)aankondigen van de opdracht
- toetsen van de inschrijvingen aan technische specificaties, eisen en normen
- opmaken proces verbaal
- sluiten overeenkomst
- bekendmaken van gunning[/su_spoiler]
Loslaten gunningssystematiek EMVI
Het volgen van een procedure voor sociale en andere specifieke diensten komt volgens de minister neer op het inrichten van een competitieve procedure die tot hoge uitvoeringslasten voor gemeenten kan leiden. De minister wenst de Jeugdwet en de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) aan te passen zodat het hanteren van het ‘EMVI-criterium’ bij gunning niet langer verplicht is. Uit de antwoorden op de Kamervragen blijkt dat het voor gemeenten dan eenvoudiger zou worden om zorgaanbieders te selecteren omdat het vergelijken van offertes niet meer noodzakelijk is. Er kan worden volstaan met criteria die betrekking hebben op de kwalitatief beste aanbieder, in plaats van de beste aanbieding. In plaats van de beste aanbieding(en) van zorgaanbieders uit te vragen en dus aanbieders de te leveren kwaliteit te laten bepalen, stellen gemeenten vast welke kwaliteit tegen welke prijs geleverd moet worden en zoeken daar de beste aanbieder(s) bij.
Beperkte groep aanbieders selecteren
Het wetsvoorstel zal zien op een vereenvoudiging van de aanbestedingsprocedure, niet op een nieuwe methode van inkoop naast aanbesteden en open house, zo geeft de minister aan. Het is nu niet mogelijk om een aanbestedingsprocedure zo in te richten dat een beperkte groep aanbieders wordt gecontracteerd die aan de vooraf bekendgemaakte geschiktheidseisen en/of selectiecriteria voldoet, zonder offertes uit te vragen en te vergelijken. Naar verwachting wordt het wetsvoorstel voor de zomer aan de Kamer toegezonden. Daaraan voorafgaand wordt er een brede consultatie onder de belangrijkste stakeholders gehouden.
Handreiking
Tijdens het wetswijzigingsproces zullen er in verschillende gemeenten reeds pilots plaatsvinden. De opgedane praktijkkennis en ervaring wordt meegenomen in de vormgeving van de aanbestedingsprocedure voor diensten in het sociaal domein. De uitkomsten van de pilots worden vertaald in een handreiking om gemeenten handvatten te geven bij het maken van keuzen voor bepaalde criteria.
Uniformering
Minister de Jonge geeft in zijn Kamerbrief verder aan de verschillen tussen gemeenten wat betreft de gehanteerde kwaliteitscriteria bij aanbestedingen te willen beperken. Tot slot heeft de werkgroep Marktdossiers van het Programma Inkoop en Aanbesteden Sociaal Domein zich gebogen over de specifieke kenmerken van zorgvormen binnen de Jeugdhulp en Wmo en welke inkoopstrategie daar het beste bij past. Het resultaat vormt een set aan voorbeelden die laat zien op welke manier er gesegmenteerd kan worden tijdens de inkoop.
Bron:
Meer informatie:
Aanbesteden, Kenniscentrum Europa Decentraal
Sociaal domein, Kenniscentrum Europa Decentraal
Aanbesteden in het sociaal domein, Kenniscentrum Europa Decentraal
Kabinet wil aanbestedingsprocedure gemeentelijke zorg vereenvoudigen, nieuwsbericht Kenniscentrum Europa Decentraal
Bezwaren tegen gebruik van open house-model en aanbestedingen bij de inkoop van jeugdzorg, nieuwsbericht Kenniscentrum Europa Decentraal
Werkgroep Marktdossiers: voorbeelden inkoopstrategie voor verschillende zorgvormen, Vindplaats Inkoop Sociaal Domein
