Recent zijn in de Raad en het Europees Parlement enkele energie-gerelateerde voorstellen aan de orde gekomen. Deze voorstellen hangen samen met Fit for 55, een reeks voorstellen van de EU om in 2030 netto 55% minder broeikasgas uit te stoten ten opzichte van 1990, maar ook met de gevolgen van de inval van Rusland in Oekraïne. Hierop wordt gereageerd door middel van het REPowerEU plan. De recente akkoorden hebben onder meer tot doel de vergunningverlening voor projecten op het gebied van duurzame energie aanzienlijk te versnellen, het emissiehandelssysteem aan te scherpen en een sociaal klimaatfonds op te stellen.
Voor decentrale overheden heeft dit verstrekkende gevolgen, zoals strengere termijnen voor de verlening van vergunningen of toegenomen kosten voor emissierechten.
REPowerEU
In het kader van het REPowerEU-plan streeft de EU ernaar om in 2030 onafhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen uit Rusland. Het budget hiervoor wordt verhoogd met geld afkomstig van het Europees landbouwfonds voor plattelandsontwikkelingen (ELFPO) en het Nationale Herstel en Veerkracht plan. Zie voor meer informatie over REPowerEU dit nieuwsbericht van Kenniscentrum Europa Decentraal.
Noodverordening vergunningverlening duurzame energie
Met het doel om de overstap naar groene energie te versnellen is er in de Raad op 19 december een akkoord bereikt over wijzigingen in de Richtlijn hernieuwbare energie, die onderdeel uitmaakt van het REPowerEU plan. Deze wijziging richt zich onder meer op het versnellen van de procedures voor vergunningverlening voor duurzame energie, wat voor decentrale overheden erg relevant is. Er zijn namelijk maximumtermijnen voor de vergunningsprocedures voor deze projecten vastgelegd. Voor apparatuur voor zonne-energie mag de vergunningsprocedure bijvoorbeeld niet langer dan drie maanden duren. Als de bevoegde instantie binnen de termijn niet antwoordt, wordt dit gezien als stilzwijgende instemming met dit project.
Om de periode tot de Richtlijn Hernieuwbare Energie gewijzigd is te overbruggen, is er een Noodverordening in werking getreden op grond van artikel 122 VWEU om gedurende achttien maanden alle vergunningsprocedures voor duurzame energie te versnellen. De Noodverordening bepaalt dat centrales voor hernieuwbare energie verondersteld worden van algemeen belang te zijn, waardoor vergunningsprocedures versimpeld kunnen worden. Ook wordt de toepassing van regels uit de Vogel- en Habitatrichtlijn gespecificeerd met het doel om vertragingen in de vergunningsverlening van projecten voor duurzame energie te voorkomen. De verordening is op 30 december in werking getreden.
Emissiehandelssysteem
In een akkoord van 18 december over wetsvoorstellen van het Fit for 55-pakket tussen de Raad en het Parlement is besloten om het EU-emissiehandelssysteem (ETS) verder aan te scherpen. Hierin is een doelstelling van 62% emissiereductie in 2030 ten opzichte van 2005 vastgelegd. Verder worden emissierechten verlaagd en het jaarlijkse verminderingspercentage verhoogd met 4.3% voor de komende jaren. De Europese Commissie onderzoekt de mogelijkheden om ook afvalverbranding door de gemeente onder het emissiehandelssysteem te scharen, wat zou betekenen dat voor de gemeentelijke afvalverbranding meer kosten gemaakt moeten worden. Verder wordt er in 2027 een afzonderlijk ETS voor gebouwen en brandstof voor wegvervoer opgesteld; bij uitzonderlijk hoge energieprijzen treedt het systeem een jaar later in werking, in 2028. Een deel van de opbrengsten van de veiling van emissierechten in dit systeem is bestemd voor kleine ondernemingen en kwetsbare gezinnen door middel van een speciaal sociaal klimaatfonds.
Sociaal Klimaatfonds
In hetzelfde akkoord hebben het Parlement en de Raad ingestemd met een voorstel van de Commissie om een sociaal klimaatfonds in te richten ter waarde van maximaal 65 miljard euro tussen 2026 en 2032. Dit fonds zal worden gefinancierd door de verkoop van emissierechten en heeft tot doel om de gevolgen van koolstofbeprijzing voor kleine ondernemingen en de kwetsbaardere burgers te beperken. Lidstaten kunnen met dit doel maatregelen nemen door een sociaal klimaatplan bij de Commissie in te dienen met alle voorgenomen maatregelen. Van deze maatregelen financieren de lidstaten dan een kwart mee uit hun eigen begroting. De Europese Rekenkamer gaf in een opinie echter aan dat het onduidelijk is wanneer de inkomsten uit dit fonds beschikbaar zijn en of zij voldoende zijn voor de gestelde doelen van het fonds.
Bronnen
EU-herstelplan: voorlopig akkoord over REPowerEU, Europese Raad
REPowerEU: Raad bereikt akkoord over versnelde vergunningsregels voor hernieuwbare bronnen, Europese Raad
Fit for 55: Raad en Parlement voorlopig akkoord over EU-emissiehandelssysteem en Sociaal Klimaatfonds, Europese Raad
Meer informatie
Energie, Kenniscentrum Europa Decentraal
