Een vervoerder uit onze provincie wil voor het verrichten van een openbare dienstverplichting onder de PSO-Verordening een kleine winstmarge doorberekenen in de kosten. Kan de vervoerder dit doen zonder dat hier sprake is van verboden staatssteun?
Antwoord in het kort
Ja, dat mag. De onderneming die de openbare dienstverplichting uitvoert op basis van het Altmark-arrest en de PSO-Verordening mag een redelijke winstmarge ontvangen. De PSO-Verordening bepaalt dat steunmaatregelen toelaatbaar zijn indien er sprake is van vergoedingen voor openbare-dienstverplichtingen.
Redelijke winst
Onder een redelijke winst wordt begrepen ‘een vergoeding op het kapitaal waarmee het risico voor de onderneming of het ontbreken daarvan door het optreden van de staat, met name wanneer deze laatste uitsluitende of bijzondere rechten toekent’. Die winst mag niet hoger zijn dan het gemiddelde percentage in de betrokken sector tijdens de laatste jaren. De Mededeling DAEB en staatssteun gaat nader in op het begrip ‘redelijke winst’.
Openbare dienstverplichtingen in het openbaar vervoer
Op het openbaar vervoer is een specifiek staatssteunregime van toepassing (artikel 93 VWEU). Steunmaatregelen voor openbaar vervoer zijn toelaatbaar indien zij beantwoorden aan de behoeften van de coördinatie van het vervoer of als zij overeenkomen met de vergoedingen voor openbare dienstverplichtingen.
DAEB
Het uitvoeren van openbaar vervoersdiensten kan gezien worden als een dienst van algemeen economisch belang (DAEB) op basis van artikel 93 en 106 lid 2 VWEU. In dat geval moet er sprake zijn van onrendabele vervoerstrajecten. Het uitvoeren van een DAEB in de openbare vervoersector valt onder de sectorale regels van de PSO-verordening.
Altmark-criteria
Naar aanleiding van de arresten Altmark (C-280/00, 24 juli 2003) en Combus (T-157/01, 16 maart 2003) blijkt dat compensatie voor een dergelijke openbare-dienstverplichting geen staatssteun is als voldaan wordt aan alle Altmark-criteria en zolang het commerciële risico van een eventuele verandering in de passagiersaantallen niet bij de overheid ligt. Als de compensaties aan de voorwaarden van de PSO-Verordening voldoen, is deze vrijgesteld van melding.
Redelijk winst
De PSO-Verordening bepaalt dat openbare dienstverplichtingen in het openbaar vervoer, berekend dienen te worden op basis van de nettokosten die openbare dienstverplichtingen met zich meebrengen. Hierbij wordt rekening gehouden met de ontvangsten en met een redelijke winst die uit de nakoming van de openbare dienstverplichtingen voortvloeit.
Indien de subsidie het bedrag niet overschrijdt dat nodig is om het netto-financiële effect op de kosten en inkomsten te dekken, inclusief de redelijke winstmarge, is hier sprake van toelaatbare compensatie conform de verordening en is er geen sprake van ongeoorloofde staatssteun.
Mededeling DAEB en staatssteun
De Mededeling DAEB en staatssteun is in dit kader interessant. Hierin worden DAEB-begrippen duidelijk uitgelegd. De Commissie gaat ook nader in op het begrip ‘redelijke winst’. Onder een redelijke winst moet worden verstaan: een rendement op kapitaal dat zou worden verlangd door een gemiddelde onderneming die onderzoekt of zij de dienst van algemeen economisch belang moet verrichten voor de hele duur van de periode waarvoor de onderneming met het beheer van de DAEB wordt belast, rekening houdende met de omvang van het risico voor de onderneming.
Het percentage dient zoveel mogelijk te worden bepaald ten opzichte van het rendement op kapitaal dat wordt behaald voor vergelijkbare soorten openbare dienstcontracten in concurrerende omstandigheden. Gedacht kan worden aan contracten die worden gegund op basis van een aanbesteding.
Meer informatie:
Vervoer en aanbestedingen, Kenniscentrum Europa decentraal
Vervoer en staatssteun, Kenniscentrum Europa decentraal
Vervoer en DAEB, Kenniscentrum Europa decentraal
