De opzet van de Europese elektriciteitsmarkt wordt hervormd, daarover heeft de Raad van Ministers van de Europese Unie een akkoord bereikt. Het doel daarvan is om de elektriciteitsprijzen minder afhankelijk te maken van de markt voor fossiele brandstoffen, aangezien deze nogal wisselvallig kan zijn. Hiermee wil de Raad zorgen voor een meer stabiliteit meer en bescherming van de consument.
Hervorming als antwoord op de energiecrisis
De EU-brede energiecrisis van 2022 heeft een groot effect gehad op de elektriciteitsmarkt. De elektriciteitsprijs is nu voornamelijk gebaseerd op de kosten van fossiele brandstoffen, die vanwege de oorlog in Oekraïne enorm snel zijn gestegen. Om consumenten bij te staan hebben veel overheden verschillende maatregelen getroffen, zoals het verstrekken van subsidies of het opschorten van de btw-verplichting. Dat zijn echter kortetermijnoplossingen. Om vergelijkbare situaties in de toekomst te voorkomen is een hervorming van de EU-elektriciteitsmarkt noodzakelijk.
Beoogde veranderingen
De eerste concrete doelstelling van de hervormingen die de Raad beoogt, is het faciliteren van een stabielere elektriciteitsmarkt. Om dit in gang te zetten besloot de Raad dat de lidstaten zogenoemde stroomafnameovereenkomsten gaan bevorderen. Dit zijn directe overeenkomsten tussen een stroomleverancier en een afnemer die voor een langere periode worden afgesloten. Wanneer hier overheidsmiddelen mee gemoeid zijn moet er standaard gekozen worden voor tweerichtingscontracten. Die houden in dat de producent de elektriciteit verkoopt voor een prijs die met de overheid is overeengekomen. Valt de effectieve marktprijs lager uit, dan betaalt de overheid het verschil. Valt de prijs hoger uit, dan moet de producent het verschil terugbetalen aan de consument.
Verder moet de hervorming leiden tot gemakkelijkere inzet van staatssteun op lange termijn om betaalbare energie te kunnen garanderen. Daarnaast zijn de bepalingen die gaan over consumentenbescherming verder verduidelijkt en zijn de mogelijkheden voor het reguleren van prijzen tijdens een crisis uitgebreid.
Decentrale relevantie
De energiecrisis in 2022 was niet alleen belastend voor de consument, maar ook voor veel decentrale overheden die hun inwoners op meerdere manieren ondersteunden. De hervorming voorziet in meer langetermijnoplossingen, waardoor gemeenten straks ook beter kunnen bijdragen aan de bestaanszekerheid van hun inwoners. Door de elektriciteitsmarkt op een grotere schaal te stabiliseren zal er minder sprake zijn van plotselinge fluctuaties die een beroep doen op de crisisrespons van decentrale overheden.
Vervolgstappen
Het akkoord dat nu is bereikt in de Raad zal gebruikt worden als vertrekpunt voor onderhandelingen met het Europees Parlement over de definitieve tekst. Zowel de Raad als het Parlement moeten formeel nog instemmen voordat de hervormingen doorgevoerd kunnen worden.
Bronnen
Hervorming opzet elektriciteitsmarkt: Raad bereikt akkoord – Raad van de EU
Hervorming van de elektriciteitsmarkt– Raad van de EU
Meer informatie
Ondersteuning van economie door invloed Russische invasie: Commissie stelt tijdelijk staatssteuncrisiskader vast – Kenniscentrum Europa Decentraal
Toolkit Energiearmoede: waar moeten gemeenten op letten? – Kenniscentrum Europa Decentraal
