De Europese Commissie heeft de EU-strategie voor hernieuwbare offshore-energie gepresenteerd. De strategie moet eraan bijdragen dat de EU tegen 2050 klimaatneutraal is en de doelstelling haalt om de uitstoot van broeikasgassen in 2030 met 55% te verminderen in vergelijking met 1990. Daarmee sluit de strategie aan bij de Europese Green Deal.
In de strategie wordt voorgesteld de Europese offshore-windcapaciteit te verhogen van het huidige niveau van 12 gigawatt (GW) tot ten minste 60 GW in 2030 en tot 300 GW in 2050. De Commissie wil de windcapaciteit tegen 2050 aanvullen met 40 GW oceaanenergie (golfslag- of getijdenenergie) en andere nieuwe technologieën zoals drijvende windturbines en zonnepanelen. De Commissie benadrukt het grote potentieel die deze vormen van energieopwekking bieden in de verschillende maritieme gebieden (zeebekkens) van Europa. De Noordzee biedt kansen aangezien het water ondiep is en veel mogelijkheden heeft voor golf- en getijdenenergie.
De Commissie roept de overheden op een grotere rol te spelen in hernieuwbare offshore-energie en meer samen te werken. De huidige plannen van de lidstaten zijn niet voldoende: die tellen slechts op tot 90 GW in 2050.
Maritieme plannen voor ruimtelijke ordening
De lidstaten wordt gevraagd om doelstellingen op het gebied van hernieuwbare offshore-energie in hun nationale maritieme ruimtelijke ordeningsplannen op te nemen. Daarbij moet rekening gehouden worden met andere activiteiten op zee zoals scheepvaart, visserij, en het milieu.
De Commissie zal samen met de lidstaten en regionale organisaties een gemeenschappelijke aanpak en een pilotproject voor maritieme ruimtelijke ordening ontwikkelen. Ook wordt uitwisseling van wetenschappelijke kennis en data aangemoedigd. Hiervoor wordt in 2021 een ‘community of practice’ opgezet bestaande uit belanghebbenden. In Nederland beperkt de provinciale bevoegdheid zich tot 1 kilometer uit de Noordzeekust. Het aanwijzen van offshore-wind gebieden en het uitgeven van concessies is primair rijksbeleid. Provincies kunnen wel een faciliterende rol spelen, bijvoorbeeld met kennisclusters of fondsen voor innovatie. Daarnaast kunnen provincies offshore-wind testlocaties inrichten. Dit zijn proeftuinen waar de sector ervaring op kan doen. Ook kunnen provincies investeren in de infrastructuur van havens door zich duidelijk (internationaal) te profileren.
Nederlandse provincies rond de Noordzee zijn lid van de CPMR North Sea Commission, één van de regionale commissies van de Conference of Peripheral Maritime Regions. Deze commissie bestaat uit regionale overheden rond de Noordzee en richt zich op samenwerking rondom thema’s relevant voor het Noordzee gebied, waaronder ook offshore-energie.
Een nieuwe aanpak van hernieuwbare offshore-energie en netwerkinfrastructuur
De ontwikkeling en de planning van de netwerkinfrastructuur moeten niet alleen op nationaal, maar ook op regionaal niveau plaatsvinden (per zeebekken) om kosteneffectief te kunnen werken. Dit kan leiden tot hybride projecten waarbij de opwekking en de transmissie van hernieuwbare offshore-energie in een grensoverschrijdende omgeving wordt gecombineerd. Dergelijke projecten zullen aanzienlijke kostenbesparingen opleveren in vergelijking met de huidige aanpak.
De Commissie herziet momenteel de TEN-E-verordening, een planningsinstrument voor de lange termijn voor een geïntegreerd energienetwerk, dat de weg baant voor EU-investeringen en regelgevingsvoordelen. De ontwikkeling van netwerkinfrastructuur voor hernieuwbare energie, met inbegrip van offshore-infrastructuur, zal in de nieuwe verordening worden opgenomen. De regelgevende instanties en lidstaten van de zeebekkens worden hierbij betrokken.
Meer duidelijkheid over het regelgevingskader
Het is belangrijk om een goed gereguleerde energiemarkt te hebben. Een offshore-biedzone(een gebied waarbinnen een enkele elektriciteitsprijs geldt) is het meest geschikt voor het opschalen van hernieuwbare offshore-energie, die wordt dan volledig in de markt opgenomen. De aankomende herziening van de richtsnoeren inzake staatssteun op het gebied van energie en milieubescherming en de herziening van de richtlijn hernieuwbare energie moeten een kosteneffectieve uitrol van hernieuwbare offshore-energie bevorderen.
Er moet een gemeenschappelijke visie worden ontwikkeld, op basis van de ervaring die is opgedaan in het Noordzeebekken, op de netaansluitingsvereisten voor hoogspanningsstroomnetwerken. Om praktische en fysieke problemen bij de aansluiting van projecten op de verschillende markten op te lossen.
De rol van Europese fondsen
De voorgestelde groei van hernieuwbare offshore-energie voor 2050 vereist een investering van 800 miljard. Het grootste deel van dit bedrag komt uit commerciële investeringen, maar er zal ook ondersteuning vanuit de EU beschikbaar komen. De Europese Commissie, de Europese Investeringsbank en andere financiële instellingen gaan samenwerken om strategische investeringen in hernieuwbare offshore-energie te ondersteunen. Naast de faciliteit voor herstel en veerkracht spelen de volgende financieringsinstrumenten van de EU een rol:
- Het ‘InvestEU’-programma: biedt steun en garanties voor opkomende technologieën om de private investeringen te versnellen.
- de Connecting Europe Facility: om de ontwikkeling van netwerkinfrastructuur en grensoverschrijdende projecten op het gebied van hernieuwbare offshore-energie te bevorderen.
- het financieringsmechanisme hernieuwbare energie (vanaf 2021): stelt lidstaten in staat om financieel bij te dragen aan projecten op het gebied van hernieuwbare energie en in ruil daarvoor statistische voordelen te ontvangen.
- Horizon Europe: ondersteunt de ontwikkeling en het testen van nieuwe en innovatieve oplossingen.
- het innovatiefonds in het kader van het EU-emissiehandelssysteem (EU-ETS): kan steun verlenen voor de demonstratie op commerciële schaal van innovatieve schone technologie.
- het moderniseringsfonds in het kader van het EU-ETS.
Investeringen zijn ook nodig aan de aanbodkant, een sterkere toeleveringsketen is nodig. De productiecapaciteit en de haveninfrastructuur moet worden verbeterd en er zijn meer opgeleide arbeidskrachten nodig om het installatietempo op te voeren. De Commissie is van plan binnen het Industrieel Forum Schone Energie een specifiek platform voor hernieuwbare offshore-energie op te zetten om alle actoren samen te brengen en de ontwikkeling van de toeleveringsketen aan te pakken. Ook nationale en regionale overheden worden hierbij betrokken.
Bron
EU-strategie voor hernieuwbare offshore-energie, Europese Commissie
North Sea Commission, CPMR
Meer informatie
Green Deal, Kenniscentrum Europa Decentraal
