Drie miljard bomen extra in de EU: de EU-bossenstrategie voor 2030

Op 16 juli 2021 publiceerde de Commissie een nieuwe EU-bossenstrategie. Deze onderstreept het belang van bossen in de strijd tegen klimaatverandering en het verlies aan biodiversiteit. Bossen dragen bij aan de netto-verwijdering van broeikasgassen en zijn daarom een belangrijk instrument voor het bereiken van de Europese doelstelling, namelijk 55% vermindering van de emissie van broeikasgassen in 2030.

Waarom een bossenstrategie?

De Commissie signaleert dat het behoud van bossen onder druk staat, bijvoorbeeld door de opwarming van de aarde. Het is nodig dat bestaande bossen beter beschermd, diverser en gezonder worden, maar ook dat we niet te veel hout gebruiken zodat het beschikbaar blijft voor CO2-opslag en later gebruik. Daarom presenteert de Commissie een bossenstrategie die haar visie op bossen weergeeft en concrete maatregelen om bossen beter te beschermen en herstellen. De strategie bevat regelgevende en financiële instrumenten en vrijwillige maatregelen. Ze bouwt voort op de EU-Biodiversiteitsstrategie voor 2030 en vervangt de bestaande strategie uit 2013. Ook sluit het aan bij het voorstel voor een nieuwe Verordening voor de LULUCF-sector (landgebruik, verandering van landgebruik en bosbouw), zie hiervoor ons nieuwsbericht).

De bossenstrategie bevat maatregelen voor de bescherming en het herstel van bossen, het verbeteren van duurzaam bosbeheer en de controle van Europese bossen. Het stelt maatregelen voor ter bevordering van innovatie en promotie van producten en materialen die een alternatief zijn voor producten uit fossiele materialen. De strategie wil daarnaast andere economische activiteiten dan houtproductie bevorderen zoals bijvoorbeeld ecotoerisme. Ten slotte staat het belang van duurzame (her-)bebossing centraal: het doel is om in 2030 minstens 3 miljard extra bomen in de EU te planten.

De Commissie ziet hierbij een cruciale rol voor de eigenaren en beheerders van land en bos en wil alle bestuursniveaus, zowel landelijk als decentraal, en stakeholders zoals bosbeheerders en belangengroepen bij de uitvoering betrekken. Daarom komen er ook financiële stimulansen om hen te helpen om tastbare resultaten te boeken.

De strategie gaat in op de economische functie van bossen, zoals hout, houtproducten en bio-energie, maar geeft ook richtlijnen voor de bescherming en het herstel van Europese bossen.

De economische functie van bossen: hout en houtproducten

De Commissie wil inzetten op duurzaam geproduceerde houtproducten die een lange levensduur hebben. Hoe langer hout gebruikt wordt, hoe langer het koolstof opneemt, dus hoe beter het is voor het milieu en het klimaat. Hierbij moet rekening gehouden worden met het zogenaamde cascaderingsbeginsel, een prioriteitsvolgorde voor het gebruik van hout: bovenaan staat duurzaam gebruik van houtproducten, hout voor bio-energie staat bijvoorbeeld lager in de rangorde. Hout kan dus alleen voor bio-energie gebruikt worden als er geen andere toepassingsmogelijkheden voor zijn. Hergebruik en recycling van houtproducten is erg belangrijk. De strategie schrijft voor dat met het oog op duurzaamheid, hout met een hoge ecologische waarde (bijvoorbeeld uit oerbossen) niet gebruikt moet worden.

Gebruik van hout in de bouwsector

Een specifiek punt van aandacht is het gebruik van hout in de bouw. Dit moet bevorderd worden, omdat houtproducten essentieel zijn om de bouwsector te veranderen van een bron van broeikasgasemissie naar een ‘koolstofput’ die koolstofverwijdering oplevert. De Commissie zal met een routekaart komen om de koolstofuitstoot in gebouwen te verminderen en een methodologie ontwikkelen om de positieve effecten op het klimaat van houten bouwmaterialen te kwantificeren.

Bio-energie

Hout wordt ook gebruikt voor het opwekken van bio-energie. Dit kan alleen als er geen andere functie voor het hout is, (bijvoorbeeld hergebruik of verwerking in houten producten. Gezien het grote aandeel van biomassa in het aanbod aan hernieuwbare energie (60%) en de verhoogde doelstellingen op het gebied van hernieuwbare energie, voorziet de Commissie dat bio-energie een belangrijke energiebron blijft. Dat kan, zolang het voldoet aan de duurzaamheidscriteria in de Richtlijn hernieuwbare energie. Het nieuwe voorstel voor de herziening van deze Richtlijn stelt hier strengere regels voor op (lees meer hierover in ons nieuwsbericht over de Richtlijn hernieuwbare energie).

Bescherming, herstel en vergroten van de Europese bossen

De strategie gaat in op het groeiende belang om de biodiversiteit in bossen te vergroten. Primaire en oerbossen moeten beschermd worden. Met het oog daarop moet er onder meer een gezamenlijke definitie en beschermingsbeleid voor komen. Duurzaam bosbeheer is essentieel: de biodiversiteit van bossen kan verbeterd worden door aanplant van verschillende boomsoorten, maar ook door bomen te planten van verschillende ouderdom. Op basis van bestaande criteria voor duurzaam bosbeheer zal de Commissie met de lidstaten en andere betrokkenen indicatoren en doelstellingen stellen. Ook zal er een voorstel voor een bindend instrument voor het herstel van ecosystemen komen, voortvloeiend uit de biodiversiteitsstrategie.

In 2030 zullen minstens drie miljard extra bomen geplant worden, hiervoor is een routekaart gemaakt die aangeeft hoe dit in zijn werk moet gaan.

Om de kwaliteit en kwantiteit van de Europese bossen te behouden of te verbeteren, stelt de strategie ook financiële impulsen voor om het voor (vooral commerciële) bosbeheerders aantrekkelijker te maken om duurzamer te gaan werken en met meer aandacht voor biodiversiteit. Financiële steun is mogelijk via Europese fondsen zoals LIFE of in het kader van het gemeenschappelijk landbouwbeleid. Lidstaten worden aangemoedigd om bosbouw en bosbeheer verder te ondersteunen en zogenaamde ‘carbon farming’ te stimuleren, dat zijn landbouwmethoden waarbij meer koolstof wordt opgeslagen.

Rapportage en onderzoek

De Commissie zal een voorstel doen voor een nieuw kader voor de rapportage over en monitoring van bossen. Lidstaten (en waar van toepassing ook decentrale overheden) moeten dan een strategisch plan voor hun beboste omgeving opstellen, waarin ze hun visie schetsen op bossen en de bossector voor de komende 10, 30 en 50 jaar.

In 2025 zal de Commissie de voortgang van de bossenstrategie evalueren.