Hoe moeten plattelandsgebieden eruit zien in 2040? Ze moeten toegang hebben tot goede openbare voorzieningen, veerkrachtig zijn, goede digitale en fysieke infrastructuur hebben en een sociaal inclusieve samenleving vormen. Dat zijn de doelstellingen uit de Europese Langetermijnvisie voor de plattelandsgebieden. De visie moet werkelijkheid worden met behulp van het plattelandspact en het actieplan voor het platteland, die de Commissie in haar visie lanceert. Ook het hervormde Gemeenschappelijk Landbouwbeleid draagt hieraan bij.
Plattelandsgebieden in 2040
De doelstellingen uit de Langetermijnvisie zijn onderverdeeld in vier pijlers. Zo moeten plattelandsgebieden in 2040 sterker, verbonden, veerkrachtig en welvarend zijn. Dit betekent het volgende:
- Sterker: burgers moeten toegang hebben tot goede openbare voorzieningen en de mogelijkheid krijgen actief mee te doen in lokale besluitvorming en politiek;
- Verbonden: digitale en fysieke infrastructuur moet zorgen dat plattelands- en stedelijke gebieden goed verbonden blijven. Denk hierbij aan voldoende wegen en spoorwegen, betrouwbaar en frequent openbaar vervoer en de uitrol van het 5G-netwerk;
- Veerkrachtig: plattelandsgebieden moeten beter bestand worden tegen economische crises, natuurrampen en de gevolgen van klimaatverandering. Denk hierbij aan het aanpassen van de waterhuishouding om periodes van droogte en extreme neerslag op te vangen. Ook sociale inclusie en mogelijkheden tot omscholing moeten bijdragen aan veerkrachtige plattelandsgebieden;
- Welvarend: plattelandsgebieden kunnen welvarender worden door de regionale economie te diversifiëren. Daarnaast moet de promotie van lokale producten en innovatie in de agro-food sector ook meer welvaart opleveren.
Hoe moeten deze doestellingen behaald worden?
Naast de langetermijnvisie publiceerde de Europese Commissie ook een plattelandspact en een actieplan voor het platteland, met initiatieven die moeten helpen bij het behalen van de diverse doelstellingen.
Het plattelandspact focust op de bestuurlijke aspecten van de doelstellingen en onderstreept het belang van betrokkenheid van alle bestuurslagen. De Commissie wil samenwerking tussen lokale, regionale, nationale en Europese bestuursniveaus faciliteren en zo implementatie van de initiatieven vergemakkelijken. Het pact wordt in eind 2021 gelanceerd. Dan gaat de Commissie met de primaire stakeholders, zoals gemeenten, provincies en waterschappen, en in samenspraak met het Comité van de Regio’s bekijken hoe doelstellingen het best verwezenlijkt kunnen worden. Lidstaten worden opgeroepen een nationale strategie en een nationaal actieplan op te stellen.
Het actieplan bestaat uit een aantal kernintiatieven. Verschillende van die initiatieven zijn relevant voor decentrale overheden:
- Informatievoorziening: de Commissie zet een platform op waar informatie over alle lopende projecten met betrekking tot plattelandsgebieden te vinden is. Dit platform zal ook informatie verstrekken over fondsen die beschikbaar zijn voor plattelandsontwikkeling;
- Mobiliteit: duurzame mobiliteit verbindt plattelandsgebieden met omliggende regio’s en draagt bij aan het halen van de klimaatdoelstellingen. Door lokale initiatieven breed bekend te maken kunnen regio’s van elkaar leren en sneller stappen zetten om duurzame mobiliteit te realiseren;
- Digitale transitie en innovatie: verschillende fondsen kunnen worden aangewend voor bijvoorbeeld breedbandprojecten in plattelandsgebieden. Denk hierbij aan Horizon Europe, Digital Europe en de Connecting Europe Facility (CEF);
- Betere regelgeving: als onderdeel van het betere regelgevingsprogramma wordt een mechanisme ontwikkeld dat de impact van Europese wetgeving op plattelandsgebieden zichtbaar moet maken. Zo moeten de verschillende beleidsterreinen die zich bezig houden met plattelandsontwikkeling beter op elkaar aansluiten.
Welke rol speelt het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid in de Langetermijnvisie?
Verschillende Europese programma’s en beleidsterreinen hebben betrekking op plattelandsgebieden. Met name het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) speelt een belangrijke rol bij de ontwikkeling van het platteland. Het GLB en het bijbehorende Europees landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling (ELFPO) zijn de voornaamste bronnen van financiering voor de Langetermijnvisie. Onlangs is een akkoord bereikt over hervorming van het GLB meer informatie vindt u in dit artikel. Met de herziening sluit het GLB aan op de Green Deal, de biodiversiteitsstrategie en de Farm-to-Fork-strategie. Lidstaten gaan strategische plannen opstellen waarin nationale beleidsprioriteiten binnen het GLB worden opgenomen. Het is aan de lidstaten om de doelstellingen van de Langetermijnvisie op te nemen in hun eigen plannen.
Volgende stappen
In 2023 volgt een evaluatie van de maatregelen die tot dan toe zijn uitgevoerd. De resultaten verschijnen begin 2024 in een openbaar rapport. Op basis van de evaluatie wordt gekeken welke koers gevaren moet worden en welke plattelandsgebieden meer financiering nodig hebben.
Bron
Langetermijnvisie voor de plattelandsgebieden – naar sterkere, verbonden, veerkrachtige en welvarende plattelandsgebieden in de EU (Engels), Europese Commissie
Meer informatie
Plattelandsontwikkeling, Kenniscentrum Europa Decentraal
Akkoord nieuw gemeenschappelijk landbouwbeleid, Huis van de Nederlandse Provincies
Gemeenschappelijk landbouwbeleid, Kenniscentrum Europa Decentraal
Factsheet langetermijnvisie voor de plattelandsgebieden, Europese Commissie
Vragen en antwoorden over de langetermijnvisie voor de plattelandsgebieden, Europese Commissie
