Om gastekorten in de winterperiode te voorkomen heeft het kabinet besloten om het Bescherm- en Herstelplan Gas uit 2019 in werking te stellen. De verminderde gasleveringen uit Rusland sinds het uitbreken van de oorlog in Oekraïne zorgen hierbij voor extra urgentie. Daarom kondigde Minister Jetten van Klimaat en Energie op 20 juni deze beslissing aan in een Kamerbrief. Dit is relevant voor decentrale overheden, omdat zij zich moeten voorbereiden op ernstige veranderingen in de energiebevoorrading en maatregelen moeten treffen om het energieverbruik zo veel mogelijk terug te dringen.
Bescherm- en Herstelplan Gas
Het Bescherm- en Herstelplan Gas (hierna: het Plan) is een noodplan op grond van Verordening 2017/1938, die tot doel heeft om de gasleveringszekerheid van lidstaten veilig te stellen. Artikel 8 van de verordening eist dat lidstaten een preventief actieplan en een noodplan volgens het model van bijlage VII opstellen. In Nederland ligt die verantwoordelijkheid volgens artikel 3 bij de Minister van Economische Zaken en Klimaat (EZK). Het Plan bevat maatregelen die Nederland kan treffen bij (een dreiging van) gastekorten. Het Plan onderscheidt drie aan de verordening ontleende crisisniveaus: vroegtijdige waarschuwing, alarm en noodsituatie. Voor elk niveau beschrijft het de bijbehorende maatregelen en informatielijnen. Op dit moment heeft het kabinet het niveau ‘vroegtijdige waarschuwing’ afgekondigd.
Vroegtijdige waarschuwing
Het crisisniveau ‘vroegtijdige waarschuwing’ houdt volgens artikel 11 lid 1 van de verordening in dat er zich een gebeurtenis kan voordoen die de gasleveringssituatie aanzienlijk kan doen verslechteren. Dit blijkt uit concrete, ernstige en betrouwbare informatie en kan leiden tot een hoger crisisniveau. Het niveau ‘alarm’ houdt in dat er al sprake is van een verstoring van de gaslevering, terwijl bij een vroegtijdige waarschuwing dit nog slechts aanwijzingen op verslechtering zijn. Als door Gasunie Transport Services of een andere instantie wordt geconstateerd dat hier sprake van is, wordt het Departementaal Crisiscentrum van het Ministerie van EZK gewaarschuwd. Dat centrum stelt dan weer het Directoraat-Generaal Energie van de Europese Commissie op de hoogte. Ook worden de bevoegde instanties van andere (voormalige) lidstaten die direct met het Nederlandse gasnet in verbinding staan gewaarschuwd. In het geval van Nederland zijn dat België, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk.
Andere maatregelen kabinet
Naast de inschakeling van het Plan worden ook de productiebeperkingen voor kolencentrales onmiddellijk opgeheven tot en met 2024. Dit wordt gedaan met het doel om de gasbehoefte te verminderen en zo sneller de gasreserves te vullen. Het kabinet zal binnenkort extra maatregelen treffen om de CO2-uitstoot die hierdoor vrijkomt te compenseren.
Daarnaast werkt het kabinet aan extra maatregelen om op korte, middellange en lange termijn de afhankelijkheid van Russisch gas zo snel mogelijk te verminderen. Er is een gasbesparingstender waarmee grootverbruikers van gas financieel geprikkeld worden om hun verbruik te minderen. Ten slotte wordt er een nationaal doel voor energiebesparing afgekondigd en worden huishoudens en bedrijven opgeroepen om maximaal energie te besparen.
REPowerEU-plan
Eind mei riep de Europese Commissie met het REPowerEU-plan de lidstaten al op om zich voor te bereiden op serieuze ontwrichtingen van energieleveranties. Het nemen van energiebesparende maatregelen is de snelste en goedkoopste manier om de energiecrisis aan te pakken. Het geactiveerde Plan draagt hier in Nederland aan bij. Hier kunt u meer lezen over de initiatieven in het kader van REPowerEU over energiebesparing.
Voor het antwoord op vragen die u wellicht heeft vanwege de inval van Rusland in Oekraïne kunt u terecht in onze FAQs. Als uw vraag hier niet tussen staat kunt u deze stellen via onze helpdesk.
Bron
Kabinet neemt maatregelen voor energiezekerheid, Rijksoverheid
Meer informatie
Europese Commissie presenteert Mededeling EU-actie voor betaalbaardere, veiligere en duurzamere energie, Kenniscentrum Europa Decentraal
Commissie presenteert REPowerEU-plan als reactie op de klimaatcrisis en grondstoffenafhankelijkheid, Kenniscentrum Europa Decentraal
Kamerbrief over afkondiging vroegtijdige waarschuwing door situatie op Europese gasmarkten, Rijksoverheid
