In 2050 is de Europese Unie als geheel klimaatneutraal. Dat staat in de Europese Klimaatwet die op 28 juni 2021 door de Europese Raad is aangenomen. Met dit akkoord worden de klimaatdoelstellingen voor de komende 30 jaar in Europese wetgeving verankerd. Om de broeikasgasemissie tot in 2050 tot nul terug te brengen zal de Europese Unie in 2030 55% minder CO2 moeten uitstoten ten opzichte van 1990. Na 2050 moet de Europese Commissie streven naar negatieve emissie.
Politieke strijd
De klimaatwet vormt de kern van de Europese Green Deal. De Green deal moet van Europa het eerste klimaatneutrale continent maken. Door de klimaatdoelstellingen in wet- en regelgeving vast te leggen geeft de Klimaatwet richting aan het Europese klimaatbeleid voor de komende 30 jaar. Hierdoor wordt de klimaatwet ook wel de Wet der Wetten genoemd.
De wet werd dan ook niet zonder slag of stoot goedgekeurd. Nadat de Commissie het voorstel op 4 maart 2020 had gepresenteerd werd er met name over de emissie-doelstellingen gedebatteerd. Zo wilde het Europees Parlement dat de uitstoot in 2030 met 60% zou worden verminderd. Ook de voorgestelde grondslagen voor gedelegeerde handelingen kregen flinke kritiek.
Uiteindelijk werd er op 21 april 2021 een politiek akkoord bereikt met het Europees Parlement. De Raad keurde vervolgens de klimaatwet op 28 juni 2021 goed. De uiteindelijke wet verschilt op een aantal punten van het voorstel: de CO2-doelstellingen zijn aangescherpt. Daarnaast introduceert de Klimaatwet sectorspecifieke routekaarten en een adviesraad voor klimaatverandering.
Doelstellingen
2030: 55 % reductie in 2030, maar netto 52.8 %
De doelstelling voor reductie van emissies voor het jaar 2030 is vastgelegd op ten minste 55% ten opzichte van het niveau van 1990. In het voorstel wilde de Commissie de al bestaande doelstelling voor reductie van broeikasgassen, van 40% in 2030 ten opzichte van 1990, niet direct verhogen. In plaats daarvan zou eerst beoordeeld worden of het bestaande beleid consistent was met de doelstellingen van klimaatneutraliteit. Het Europees Parlement wilde deze doelstelling echter wel direct ophogen naar 60%. Ook Nederland was voorstander van het bijstellen van de doelstelling voor 2030, maar stelde maximaal 55% voor.
Koolstofputten
De doelstelling pakt voor 2030 is netto lager uit dan 55%. De doelstelling houdt namelijk rekening met zogenaamde koolstofputten (“carbon sinks”): natuurlijke systemen zoals bossen en bodem nemen overtollige kooldioxide uit de atmosfeer op en slaan die op. Ze nemen dus meer CO2 op dan ze uitstoten, wat leidt tot koolstofverwijdering. De Commissie heeft in het Actieplan voor de circulaire economie aangekondigd een kader voor koolstofboekhouding te ontwikkelen. Dit moet de circulariteit en verwijdering van koolstof stimuleren. In de klimaatwet is een maximum voor koolstofverwijdering vastgelegd: land- en bosbouw mogen voor maximaal 2.2% worden meegenomen in de CO2-berekeningen voor 2030. De netto-reductiedoestelling voor 2030 komt hiermee neer op 52.8% ten opzichte van 1990.
2040: nader te bepalen
In de huidige klimaatwet is er nog geen doelstelling voor 2040 vastgelegd. De Commissie zal hiervoor uiterlijk zes maanden na de eerste evaluatie van de effectiviteit en inspanningen van het Klimaatakkoord van Parijs een voorstel doen. Deze evaluatie staat voor 2023 gepland.
2050 doelstelling: van nul naar negatief
In 2050 moet de uitstoot van de Europese Unie naar nul. Dit zou betekenen dat de Europese Unie in 2050 klimaatneutraal is. Daarna moet Europa naar negatieve emissies streven. De doelstelling voor 2050 blijft een collectief doelwit. Er zijn dus geen individuele doelstellingen gesteld. Hierdoor kunnen lidstaten elkaar compenseren en koolstofoverschotten en tekorten onderling uitwisselen.
Andere acties
Klimaatadaptie
De klimaatwet gaat ook in op klimaatadaptatie en voorziet verdere regulering van nationale strategieën voor klimaatadaptatie. Lidstaten moeten nationale strategieën voor aanpassing vaststellen en uitvoeren. Informatie hierover moet om de twee jaar met de Commissie gedeeld worden, op basis van Verordening 2018/1999. Meer over klimaatmonitoring leest u op onze onderwerppagina Klimaat Governance en Monitoring.
De klimaatwet stelt verder dat de Commissie een strategie voor klimaatadaptatie en richtsnoeren met gemeenschappelijke beginselen voor klimaatrisico’s zal vaststellen.
Sectorspecifieke routekaarten
De klimaatwet introduceert vrijwillige sectorspecifieke routekaarten om de economie meer te betrekken bij het behalen van klimaatneutraliteit. Deze routekaarten beschrijven hoe verschillende economische sectoren zoals energie, industrie, transport, verwarming en koeling, gebouwen, landbouw en afval kunnen bijdragen aan klimaatneutraliteit. De Commissie zal in gesprek gaan met de verschillende belanghebbenden om deze routekaarten op te stellen en te monitoren.
Adviesraad klimaatverandering
Daarnaast richt de Klimaatwet een nieuw orgaan op: de Wetenschappelijke Adviesraad inzake klimaatverandering. Deze raad zal de Europese Unie adviseren over de samenhang van bestaande en voorgestelde klimaatmaatregelen met internationale afspraken.
Gedelegeerde handelingen
De Klimaatwet bevat geen grondslagen voor gedelegeerde handelingen, hoewel deze wel in het voorstel stonden. Gedelegeerde handelingen geven de Europese Commissie de mogelijkheid om een bestaande EU-verordening of richtlijn in het leven te roepen, aan te passen of aan te vullen zonder dat het volledige wetgevingsproces hoeft te worden doorlopen. De Commissie zou op die manier aanvullende reductiedoelen voor de periode tussen 2030 en 2050 kunnen vaststellen. De gedelegeerde handelingen werden hevig bekritiseerd en zijn dan ook uit de wettekst verdwenen. Om de reductievoorstellen voor 2040 vast te leggen moet de Commissie een nieuw voorstel uitbrengen, dat de gebruikelijke procedure dient te volgen. In onze Praktijkvraag vindt u meer informatie over gedelegeerde handelingen.
Invulling Klimaatwet
De komende maand zal de Commissie verdere invulling geven aan de Europese klimaatwet en de Green Deal via het klimaatpakket genaamd ‘Fit for 55’. Het huidige energie- en milieubeleid gaat namelijk nog niet ver genoeg om de doelstellingen voor 2030 en de 2050 te halen. Het beleid zal dus grondig worden herzien. De voorstellen voor ‘Fit for 55’ worden op 14 juli 2021 gepresenteerd.
Bron
- Verordening (EU) 2021/1119 tot vaststelling van een kader voor de verwezenlijking van klimaatneutraliteit, en tot wijziging van Verordening (EG) nr. 401/2009 en Verordening (EU) 2018/1999 (“Europese klimaatwet”), Europese Commissie
- Voorstel voor een verordening tot vaststelling van een kader voor de totstandbrenging van klimaatneutraliteit en tot wijziging van Verordening (EU) 2018/1999 (Europese klimaatwet), Europese Commissie
- Verordening Europese Klimaatwet, Fiche van de werkgroep Beoordeling Nieuwe Commissievoorstellen (BNC)
- Breakthrough as EU negotiations clinch deal on European Climate law, Euractive
- Europese klimaatwet: Raad en Parlement bereiken voorlopig akkoord, Europese Raad
MEER INFORMATIE
Wat houdt het Europese beleid voor klimaatadaptatie in? Kenniscentrum Europa Decentraal
