Bij het verlenen van steun krijgen decentrale overheden te maken met de Europese staatssteunregels. Deze regels zijn neergelegd in de artikelen 107, 108 en 109 van het Verdrag betreffende de Werking van de Europese Unie (VWEU). Wanneer decentrale overheden steun verlenen zonder het in acht nemen van de Europese wet- en regelgeving kan dit grote gevolgen hebben.
De Europese Commissie heeft een vernieuwde versie van de Mededeling over de handhaving van de staatssteunregels door de nationale rechterlijke instanties voorgesteld. Decentrale overheden en andere stakeholders kunnen hun mening over het voorstel geven in een consultatie.
De Commissie verlengt de tijdelijke kaderregeling inzake staatssteun tot en met 31 december 2021, ook het toepassingsgebied wordt verruimd. Plafonds worden verhoogd en lidstaten krijgen de mogelijkheid om terugbetaalbare instrumenten om te zetten in rechtstreekse subsidies.
Het Hof van Justitie van de EU heeft inzicht gegeven in de toepassing van een nationale verjaringstermijn bij de terugvordering van onverenigbare staatssteun. De manier waarop steun wordt teruggevorderd wordt bepaald door de nationale lidstaat. Hierbij moet wel rekening gehouden worden met het doeltreffendheidsbeginsel van het EU-recht.
Niet enkel subsidies van decentrale overheden aan ondernemingen kunnen staatssteun opleveren. Ook andere vormen van steunmaatregelen kunnen als staatssteun kwalificeren. Zo kan er bijvoorbeeld sprake van staatssteun zijn indien decentrale overheden de economische lasten die ondernemingen normaliter moeten dragen, verlichten.
Hebt u als overheid een Europese subsidie toegekend die achteraf onterecht blijkt? Vaak is het dan op basis van nationaal recht niet mogelijk deze terug te vorderen. Het Financieel reglement van de EU kan dan soms wel uitkomst bieden, zo blijkt uit een recente uitspraak van het Hof van Justitie in de zaak SOMVAO.
Een onherroepelijke uitspraak van een rechter mag opzij gezet worden wanneer de Europese staatssteunregels van toepassing zijn. Wanneer deze uitspraak de toepassing van het ‘stand-still’ principe in artikel 108 VWEU belet, moeten maatregelen getroffen kunnen worden om de uitvoering van het Europese staatssteunrecht wel degelijk mogelijk te maken.
In de zaak Satini-S beantwoordt het Hof van Justitie van de EU een aantal rechtsvragen van de Letse rechter over compensatie voor schade die is aangebracht aan aquacultuur door beschermde vogels (op grond van de Vogelrichtlijn) in een Natura2000-gebied.
Wat zijn de nieuwe staatssteunregels vanaf januari 2023? En welke verdere aanpassingen van het staatssteunregime kunnen we nog verwachten in 2023? Dat kunt u lezen in dit overzichtsartikel.
