Door naar 55% minder uitstoot in 2030: Europese Commissie presenteert tweede deel ‘Fit for 55’-pakket en uitwerking Green Deal

De uitstoot van broeikasgassen moet in 2030 met 55% omlaag ten opzichte van het niveau van 1990. Deze doelstelling wil de Europese Commissie realiseren met de Green Deal en het Fit for 55-pakket. In juli 2021 presenteerde de Commissie al het eerste deel van Fit for 55, bestaande uit een tiental wetsvoorstellen op gebieden als energie, emissiereductie en financiering. Het tweede deel bestaat uit nieuwe voorstellen op het gebied van energie en klimaat. Ook presenteerde de Commissie voorstellen op het gebied van mobiliteit en milieucriminaliteit. Al deze plannen dragen bij aan de realisatie van de doelstellingen van de Green Deal en de Europese Klimaatwet. Hiermee stevent de Europese Commissie af op het uiteindelijke doel: klimaatneutraliteit in 2050 in het gehele continent van Europa.

Tweede reeks voorstellen fit for 55: Energie en klimaat

Het Fit for 55-pakket omvat verschillende voorstellen op het gebied van energie en klimaat:

Een herziening van de Richtlijn betreffende de energieprestatie van gebouwen. Het voorstel voor de herziene richtlijn introduceert een aantal veranderingen. De meest opvallende is de doelstelling van volledig emissievrije gebouwen in 2050 voor zowel bestaande gebouwen als nieuwbouw. Nieuwe publieke gebouwen moeten al voor 1 januari 2027 emissievrij zijn. Ook moeten de 15% minst energiezuinige gebouwen in het nationale gebouwenbestand minder energie gaan gebruiken. Lees hier meer over de voorgestelde herziening van de Richtlijn en hier een interview met Robert Dijksterhuis, de speciaal gezant duurzaam bouwen bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties;
In het kader van de hervorming van de gasmarkt presenteert de Commissie een voorstel voor een Verordening die ziet op een interne markt voor hernieuwbare en natuurlijke gassen en waterstof en een voorstel voor een Richtlijn inzake gemeenschappelijke regels voor interne markten voor hernieuwbare en natuurlijke gassen en waterstof. De Commissie onderstreept de noodzaak om over te gaan op hernieuwbare en koolstofarme gassen, zoals waterstof en biomethaan.

De voorstellen hebben als doel om een markt voor waterstof op te zetten, te zorgen voor investeringen en de ontwikkeling van speciale infrastructuur. De voorstellen voorzien dat de nationale netwerkontwikkelingsplannen gebaseerd worden op een gezamenlijk scenario voor elektriciteit, gas en waterstof. Deze moeten in lijn worden gebracht met de Nationaal Energie- en Klimaatplannen van de lidstaten en het Europese tienjarige netwerkontwikkelingsplan. Met deze voorgestelde regels zal het tevens makkelijker worden voor hernieuwbare koolstofarme gassen om op te gaan in het bestaande gasnet. Met dit alles bouwt de Commissie voort op de Richtlijn hernieuwbare energie, door een certificeringssysteem voor koolstofarme gassen in te voeren. Een meer strategische aanpak voor gasopslag wordt mogelijk, mede doordat het mogelijk is voor lidstaten om gezamenlijke aanbestedingen te doen om strategische voorraden te hebben. Dit is in overeenstemming met de Europese mededingingsregels.

Parallel aan bovenstaande voorstellen voor de hervorming van de gasmarkt, komt de Europese Commissie met een voorstel voor een Verordening inzake methaanemissiereductie in de energiesector. Dit omvat onder meer een kleine wijziging van de Verordening (EU) nr. 2019/942. Het doel van deze voorgestelde verordening is het behoud en het verbeteren van het milieu door het verminderen van methaanemissies uit fossiele brandstoffen, geproduceerd of verbruikt binnen de EU. Het voorstel richt zich op methaanemissies in de olie-, gas- en kolensector. De methaanemissie door gas, olie en kolen moet in 2030 80% lager uitkomen.

Met de voorgestelde regels wil de Commissie de nauwkeurigheid verbeteren van de informatie over de belangrijkste bronnen van methaanemissies die verband houden met de verbruikte en geproduceerde energie in de EU. Ook de verbetering van de beschikbaarheid van de informatie wordt beoogd. Hiermee wil de Commissie voorzien in stimulansen om methaanemissies te verminderen die gerelateerd zijn aan fossiele brandstoffen die worden geïmporteerd naar de EU. Deze doelen hebben geleid tot het voorstel van de Commissie waarmee een nieuw juridisch kader is geïntroduceerd. Dit kader ziet op het nauwkeurig meten, rapporteren en verifiëren van methaanemissies in de energiesector. Dit maakt het mogelijk om de methaanuitstoot met 30% te verminderen, zoals toegezegd tijdens de COP26 in Glasgow.

Het kader brengt een aantal verplichtingen voor bedrijven met zich mee, maar ook de lidstaten hebben een leidende rol, bijvoorbeeld bij het opstellen van mitigatieplannen.

Hoe kunnen overheden ervoor zorgen dat de transitie eerlijk en rechtvaardig verloopt en hoe kunnen zij hun sociaal en werkgelegenheidsbeleid daarop aanpassen? De Commissie stelt richtsnoeren voor die overheden kunnen ondersteunen en gaat in op de beschikbare financieringsmogelijkheden in haar Voorstel voor een aanbeveling over het waarborgen van een eerlijke transitie naar klimaatneutraliteit. Lees hier meer.
Naast de voorstellen voor specifieke verordeningen en richtlijnen, presenteerde de Commissie ook haar Mededeling inzake duurzame koolstofcycli. Hierin zet ze uiteen hoe meer koolstof uit de atmosfeer kan worden verwijderd. De afhankelijkheid van fossiele koolstof zal moeten verminderen en gebouwen, vervoer en industrie moeten efficiënter en meer circulair worden. De communicatie gaat vooral in op het stimuleren van koolstoflandbouw en industriële oplossingen om CO2 duurzaam te verwijderen en te recyclen. In 2022 zal een regelgevingskader volgen voor de certificering van koolstofverwijdering.

Green deal: voorstellen op het gebied van mobiliteit en milieucriminaliteit

Een herziening van het Trans-Europese Vervoersnetwerk (TEN-T). Daarmee hoopt de Commissie de operationalisering van het TEN-T netwerk te versnellen en zo tegen 2050 een uitgebreid netwerk te realiseren. Hiermee moet de reistijd met allerlei vervoersmiddelen tussen steden aanzienlijk worden verkort. Lees meer in het nieuwsbericht hierover.
In het verlengde van deze herziening is een Actieplan voor internationaal en langeafstandsvervoer geïntroduceerd. Het doel van dit plan is om het aantal reizen op internationale treintrajecten aanzienlijk te vergroten. Beide voorstellen zijn belangrijk voor decentrale overheden, die zich vooral over de uitvoering zullen buigen. Lees hier meer.
Een nieuw EU-kader voor stedelijke mobiliteit. Binnen de EU is 23% van de uitstoot van broeikasgassen in vervoer afkomstig uit stedelijke gebieden. Het nieuwe kader bevat richtsnoeren om deze uitstoot te verminderen en te streven naar duurzame mobiliteit. De Commissie wil dit onder andere bereiken door aangescherpte duurzame stedelijke mobiliteitsplannen, die steden moeten opstellen. Dit nieuwe kader geeft een overzicht van financieringsmogelijkheden voor decentrale overheden om het openvaar vervoer, lopen en fietsen te stimuleren. Lees hier meer.
Een herziening van de Richtlijn inzake intelligente vervoerssystemen, gericht op weggebruikers;

Aanpak milieucriminaliteit

Ten slotte is het voorstel gepubliceerd voor een nieuwe Richtlijn inzake de bescherming van het milieu door middel van strafrecht. Deze richtlijn zal de bestaande Richtlijn 2008/99/EG vervangen. Het doel van de nieuwe richtlijn is om milieucriminaliteit strenger aan te pakken door het milieustrafrecht te versterken.

De Commissie wil milieucriminaliteit strenger aanpakken door onder andere de lijst met strafbare milieudelicten aan te vullen. Te denken valt aan illegale houthandel en illegale wateronttrekking, maar ook aan ernstige omzeilingen van de eisen voor het uitvoeren van een milieueffectrapportage. Wat de bestaande lijst betreft stelt de Commissie aanscherpingen een aantal aanpassingen voor. Dit betreft onder andere ernstige vervuilingsdelicten en illegaal afvalbeheer en afvaltransport. Daarnaast bevat het voorstel een aantal bijkomende sancties voor milieudelicten, zoals het intrekken van vergunningen en het uitsluiten van toegang tot publieke financiering. In het voorstel is bovendien aandacht voor klokkenluiders, door de bescherming te garanderen van personen die milieudelicten aangeven of assisteren in onderzoeken.

De Commissie zet daarnaast in op een effectieve aanpak van milieudelicten, waarbij in een aantal bepalingen verplichtingen voor lidstaten zijn opgenomen om te zorgen voor adequate training, voldoende personeel, toereikende financiële, technische en technologische bronnen, effectieve onderzoeksmiddelen en communicatie en informatie-uitwisseling tussen de betreffende autoriteiten.
Dit voorstel van de Commissie draagt bij aan het Zero Pollution Action Plan, het Circular Economy Action Plan, de Biodiversiteitsstrategie voor 2030 en de rule of law op het gebied van milieu.

Naast het voorstel voor een nieuwe richtlijn publiceerde de Commissie ook richtsnoeren en een mededeling. In de mededeling wordt voortgebouwd op de samenwerking tussen lidstaten op EU-niveau en worden praktische voorbeelden van Europese steun gegeven, zoals het gebruik van middelen uit het LIFE-programma voor het subsidiëren van belangrijke netwerken in het bestrijden van milieucriminaliteit.

Het wetgevingsproces voor alle bovenstaande voorstellen is hiermee is in gang gezet. De voorstellen zullen door de Raad en het Europees Parlement worden besproken. Voor een aantal daarvan zal een raadpleging volgen waarbij belanghebbenden feedback kunnen geven.