Verpakkingsafval

Verpakkingen zijn producten die worden gebruikt voor het insluiten, beschermen, verladen, afleveren en aanbieden van goederen. Verpakkingsafval is belastend voor het milieu. Verschillende lidstaten van de Europese Unie hebben daarom eisen aan verpakkingen gesteld. 

Om de nationale maatregelen van lidstaten te harmoniseren en de werking van de interne markt te waarborgen heeft de EU een verpakkingsrichtlijn vastgesteld. Hiermee worden zowel eisen aan de samenstelling en hergebruikmogelijkheden van verpakking gesteld als ook maatregelen voor preventie en hergebruik opgelegd.

Europees Beleid

De Europese regels en doelstellingen met betrekking tot verpakkingen en verpakkingsafval zijn vastgelegd in de Verpakkingsrichtlijn (Richtlijn 94/62) betreffende verpakking en verpakkingsafval). 

Lidstaten moeten onder deze richtlijn bijvoorbeeld maatregelen nemen om:

• het ontstaan van verpakkingsafval te voorkomen en de effecten van verpakkingen op het milieu te beperken;
• het verbruik van lichte plastic draagtassen duurzaam te verminderen. Meer hierover leest u op onze pagina over kunststofafval;
• de toename van aandeel herbruikbare verpakkingen, en systemen om verpakkingen op milieuvriendelijke wijze te hergebruiken, aan te moedigen. Dit kan door bijvoorbeeld het gebruik van statiegeldregelingen;
• uiterlijk 31 december 2025 ten minste 65 gewichtsprocent van alle verpakkingsafval te recycleren. Voor 2030 is dit vastgelegd op 70%;
• in 2025 en 2030 de minimumdoelstellingen voor de recycling van kunststof, hout, ferrometalen, aluminium, glas, papier en karton te verwezenlijken;
• maatregelen nemen om te zorgen voor systemen die de terugname en/of inzameling van gebruikte verpakkingen en/of verpakkingsafval regelen.

Daarnaast stelt de richtlijn eisen aan de verpakkingen die in de handel worden gebracht. Zo moet het gewicht en het volume van de verpakking tot de minimale hoeveelheid die nodig is om het vereiste niveau van veiligheid en hygiëne te beperken. Ook moet de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen worden beperkt.

Uiterlijk 31 december 2025 moeten de volgende minimumdoelstellingen voor recycling worden verwezenlijkt:

– 50 gewichtsprocent van het kunststof;
– 25 gewichtsprocent van het hout;
– 70 gewichtsprocent van de ferrometalen;
– 50 gewichtsprocent van het aluminium;
– 70 gewichtsprocent van het glas;
– 75 gewichtsprocent van het papier en karton.

Nationaal Beleid

De richtlijn is geïmplementeerd in de Wet Milieubeheer en het Besluit Beheer Verpakkingen 2014.

Raamovereenkomst

In de Raamovereenkomst Verpakkingen 2013-2022 hebben de Rijksoverheid, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de stichting Afvalfonds Verpakkingen (StAv) afspraken over het verpakkingsafvalbeleid gemaakt. De afspraken richten zich met name op hergebruik en verduurzaming van de verpakkingsketen. In de Ketenovereenkomst Verpakkingen 2020-2029 zijn verdere afspraken tussen de VNG en de stichting Afvalfonds Verpakkingen gemaakt.

Landelijk Afvalbeheerplan

In het Landelijk Afvalbeheerplan (LAP) is een sectorplan Verpakkingen opgenomen. Verpakkingen van o.a. papier/karton, kunststof, hout, metaal of glas vallen onder dit sectorplan Verpakkingen Algemeen. 

Decentrale Relevantie

Decentrale overheden moeten op het gebied van afvalbeleid rekening houden met het Landelijke Afvalbeleid (LAP). Binnen de kaders van het LAP kunnen gemeenten een eigen beleid voor afvalpreventie en -scheiding ontwikkelen. Ook provincies moeten bij milieuvergunningen en de uitvoering van de Wet milieubeheer rekening houden met het LAP.

Gemeenten bepalen zelf hoe zij verpakkingsafval ophalen bij hun inwoners. In de praktijk vindt de inzameling van huishoudelijk verpakkingsafval redelijk uniform plaats, door middel van huis-aan-huis inzameling, glascontainers en papierbakken.

In het LAP staat daarnaast dat afvalstoffen die gescheiden worden aangeboden, gescheiden moeten worden gehouden. Hiervoor is in het LAP in de bijlage een lijst met afval categorieën opgenomen. Verpakkingsafval raakt aan verschillende categorieën die in beginsel gescheiden moeten worden gehouden van elkaar.  Het gaat onder andere om de categorieën houten verpakkingen, gemengd kunststofafval, metalen, papier en karton en verpakkingsglas.