Geluidsoverlast ontstaat door vervoer, verkeer en menselijke en industriële activiteiten. Blootstelling aan lawaai heeft negatieve effecten op de gezondheid van de mens. Zo kan het leiden tot slaapgebrek, geestelijke problemen en stress. Ook kan lawaai negatieve gevolgen hebben voor sommige diersoorten. Er zijn daarom Europese regels opgesteld om hinderlijk geluid, omgevingslawaai en geluidsoverlast te voorkomen en te verminderen. Decentrale overheden hebben met deze Europese regels voor geluidhinder te maken bij ruimtelijke ordening, vergunningverlening en handhaving.
Europees beleid geluid
De Europese regels op het gebied van geluid zijn hoofdzakelijk vastgelegd in de Richtlijn omgevingslawaai (2002/49/EG). Het doel van deze Richtlijn is om de blootstelling aan omgevingslawaai te voorkomen of verminderen.
Richtlijn omgevingslawaai
De Richtlijn richt zich op lawaai dat door menselijke activiteiten wordt veroorzaakt. Het is bijvoorbeeld van toepassing op omgevingslawaai in bebouwde gebieden en nabij scholen en ziekenhuizen. De Richtlijn stelt geen doelstelling vast voor omgevingsgeluid. Wel biedt de richtlijn een kader om lawaai te beperken en te verminderen. Lidstaten moeten bijvoorbeeld geluidsbelastingkaarten opstellen om de geluidsproblematiek in kaart te brengen.
Geluidsbelastingkaarten & actieplannen
Lidstaten zijn door de Richtlijn verplicht tot het opstellen van geluidsbelastingkaarten om de geluidssituatie in een bepaald gebied te inventariseren. De kaarten moeten worden opgemaakt voor agglomeraties, belangrijke wegen, spoorwegen en luchthavens. Bij het opstellen van de kaarten moet worden opgenomen hoeveel personen, woningen, scholen en ziekenhuizen worden blootgesteld aan omgevingslawaai.
Op basis van deze kaarten moeten lidstaten actieplannen opstellen met maatregelen die lawaai voorkomen en verminderen. Dit kunnen bijvoorbeeld voorschriften in het kader van verkeersplanning of ruimtelijke ordening, maar ook technische of economische maatregelen tegen lawaaibronnen zijn.
Daarnaast moeten lidstaten informatie over deze geluidsbelastingkaarten en uitgewerkte actieplannen aan het publiek beschikbaar stellen en aan de Commissie zenden. De verzamelde data worden beschikbaar gesteld op de website en in het data-archief van het Europees Milieu Agentschap.
De geluidsbelastingkaarten en actieplannen worden elke vijf jaar opgesteld. Zo kunnen ook de effecten van actieplannen worden vergeleken en geëvalueerd.
Overige Europese regels voor geluidhinder & omgevingslawaai
Andere regels op het gebied van geluidhinder en omgevingslawaai richten zich op de bronnen van geluidshinder. Zo zijn er onder andere geluidslimieten voor motorvoertuigen (Verordening 540/2014) , en voor materieel gebruik buitenshuis, zoals betonbrekers en trilhamers (Richtlijn 2000/14/EG). Verder is in het Zero Pollution Action Plan vastgelegd dat chronische hinder door verkeerslawaai met 30% verminderd moet worden in 2030. Meer informatie over wetgeving op het gebied van bronnen van geluidshinder is te vinden op de website van de Europese Commissie.
Stand van Zaken
De laatste Nederlandse geluidsbelastingkaarten zijn in 2016 opgesteld. Op dit moment is gestart met het opstellen van de nieuwe geluidsbelastingkaarten. Rijkswaterstaat, sommige provincies en een aantal gemeenten hebben deze al voltooid. Wat de doelstelling van het Zero Pollution Action Plan betreft schatte de EEA in 2022 in een rapport dat het onwaarschijnlijk is dat deze doelstelling gehaald zal worden, zelfs in het meest optimistische scenario.
Nationaal beleid geluid
De Europese Richtlijn omgevingslawaai is opgenomen in de Wet milieubeheer en de Wet geluidhinder (Wgh).
Decentrale relevantie
Uit de Europese Richtlijn omgevingslawaai vloeien verplichtingen voort voor decentrale overheden in stedelijke gebieden, zoals:
- Provincies moeten geluidsbelastingkaarten opstellen voor drukke wegen. Dit geldt ook voor (delen van) gemeenten die door de minister zijn aangewezen als agglomeraties;
- De provincies en gemeenten moeten vervolgens actieplannen uitwerken voor de beheersing van lawaaiuitstoot en -effecten;
- De provincies en gemeenten moeten de geluidsbelastingkaarten beschikbaar stellen.
Kenniscentrum InfoMil ondersteunt de overheden die geluidsbelastingkaarten en actieplannen moeten opstellen.
Overzicht Europese Wetgeving Geluidhinder
• Richtlijn omgevingslawaai | 2002/49/EG
