Wat is een voordeelregeling?
Een voordeelregeling kent een voordeel toe aan eigen inwoners. Dit voordeel genieten onderdanen van andere lidstaten die zich bevinden op het grondgebied van de betreffende lidstaat niet. Voordeelregelingen kunnen zowel afkomstig zijn van centrale als van decentrale overheden. Voorbeelden van voordeelregelingen zijn de toekenning van voordeelpassen, gunstigere tarieven bij de toegang tot openbare voorziening en het vrijstellen van bepaalde belastingen aan eigen inwoners.
Een voordeelregeling kan burgers uit andere lidstaten die tijdelijk in Nederland verblijven daadwerkelijk of potentieel benadelen. Daarom is het voor decentrale overheden van belang om op de hoogte te zijn van de regels daaromtrent. Voor decentrale overheden is het belangrijk dat bij het maken van voordeelregelingen rekening wordt gehouden met het Europees recht, omdat bij strijdigheid daarmee het voor individuen mogelijk is om een schadevergoedingsvordering instellen bij de nationale rechter op grond van onrechtmatige daad. Daarnaast kan de staat een berisping krijgen van de Europese Commissie of zelfs voor het Hof van Justitie gedaagd worden (zie ICER checklist voordeelregelingen, pagina 4).
Beoordelen strijdigheid eventuele EU-regels
Om de verenigbaarheid van voordeelregelingen van zowel centrale als decentrale overheden te beoordelen, is er een checklist opgesteld door het ICER. Deze checklist is in 2006 tot stand gekomen naar aanleiding van het arrest van het Hof van Justitie Toegang musea II (zaak C-388/01). Aan de hand van het vragenschema kunt u als decentrale overheid beoordelen of bestaande als zowel toekomstige voordeelregelingen verenigbaar zijn met Europese wet- en regelgeving. De checklist kan worden gebruikt worden om te beoordelen of particulieren uit andere lidstaten, die tijdelijk en op niet economische gronden in Nederland verblijven, door de regeling kunnen worden benadeeld.
De checklist
Voor de beoordeling of een regeling verenigbaar is met het Europees recht zijn een aantal vragen belangrijk. Allereerst moet worden beoordeeld of er gebruik wordt gemaakt van een criterium dat onderscheid maakt naar nationaliteit. Voordelen die enkel worden toegekend aan eigen inwoners of nadelen die enkel worden opgelegd aan particulieren uit andere lidstaten kunnen er namelijk voor zorgen dat een maatregel in strijd is met Europees recht.
Andere vragen die daarna in de checklist aan bod komen zijn onder andere of de regeling is te kwalificeren als sociale bijstand of levensonderhoud voor studenten. Verder wordt in de checklist meegenomen of de doelstelling van de maatregel op het gebied van de bescherming van de openbare orde, openbare veiligheid of gezondheidszorg ligt. Ook moet worden gekeken of er Europese regelgeving bestaat die het onderwerp waarop de regeling betrekking heeft harmoniseert.
Tenslotte is het van belang om te beoordelen of de maatregel geschikt en noodzakelijk is voor het nagestreefde doel en of de regeling evenredig is.
De eindconclusie kan worden gevonden door de beantwoording van de vragen in de checklist.
De checklist met uitgebreide toelichting is hier te raadplegen: Checklist Voordeelregelingen.
