Wat zijn leges?
Leges zijn heffingen die door dienstverleners moeten worden betaald voor het afnemen van diensten gefaciliteerd door (decentrale) overheden, bijvoorbeeld voor het aanvragen en verstrekken van een vergunning. Het heffen van leges zorgt ervoor dat (decentrale) overheden taken die aan hen zijn toebedeeld kunnen bekostigen. De Dienstenrichtlijn heeft gevolgen voor de prijs die (decentrale) overheden mogen vragen voor het verstrekken van een vergunning (de leges). Onder artikel 13 lid 2 van de Dienstenrichtlijn is het voor overheden niet toegestaan om onrendabele activiteiten te subsidiëren met winst uit rendabele activiteiten, zogenoemde ‘kruissubsidiëring’. Dit verbod kent wel enkele uitzonderingen.
Waar moeten leges aan voldoen?
Gemeenten
Het heffen van leges is aan voorwaarden gebonden. Wanneer u als gemeente leges wil heffen, is de gemeenteraad verplicht om een legesverordening vast te stellen. De verordening moet in ieder geval bepalingen bevatten over:
- De activiteiten waarvoor de gemeente leges in rekening brengt;
- De tarieven die de gemeente hiervoor hanteert;
- De grondslagen die de gemeente hanteert bij het heffen van de leges; en
- De gemeente dient duidelijk te maken welke kosten aan dienstverlening verbonden zijn. Voor meer informatie kunt u ook deze website van de VNG raadplegen.
De VGN heeft in dat verband een Modelverordening Leges vastgesteld. Deze modelverordening bevat een hoofdstuk dat expliciet verwijst naar de Dienstenrichtlijn. Hoofdstuk 3 bevat namelijk informatie over dienstverlening waarop de Dienstenrichtlijn van toepassing is. Deze titel bevat bepalingen over: horeca, prostitutiebedrijven, winkeltijdenwet, organiseren evenement of markt, standplaatsen, huisvestigingswet en een restcategorie.
Wat is kruissubsidiëring?
Bij kruissubsidiëring worden onrendabele activiteiten gesubsidieerd met winst uit rendabele activiteiten. Kruissubsidiëring komt voor in drie vormen:
- Binnen groepen legesfeiten (bijvoorbeeld tussen legestarieven voor lichte bouwvergunningen en reguliere bouwvergunningen);
- Binnen groepen legesfeiten binnen de legesverordening (bijvoorbeeld tussen diensten in het kader van de burgerlijke stand en bouw-gerelateerde diensten);
- Door het aanvullen van tekorten van lege heffende organisatieonderdelen vanuit andere financieringsbronnen (zoals de algemene uitkering of belastingen).
Verbod op kruissubsidiëring
Artikel 13 lid 2 Dienstenrichtlijn bepaalt dat procedures en formaliteiten geen ontmoedigend effect mogen hebben en dienstverrichting niet onnodig mogen bemoeilijken of vertragen. Dit betekent dat bijvoorbeeld kosten voor een vergunningsaanvraag redelijk moeten zijn en evenredig met de zwaarte van de vergunningsprocedures in kwestie. De Dienstenrichtlijn verbiedt kruissubsidiëring tussen clusters van diensten die niet sterk met elkaar samenhangen. Dit is al het geval als ten minste één van de betrokken clusters onder de werkingssfeer van de Dienstenrichtlijn valt.
Uitzonderingen op het verbod op kruissubsidiëring
Kruissubsidiëring is toegestaan tussen diensten die niet onder de werkingssfeer van de Dienstenrichtlijn vallen. Daarnaast is kruissubsidiëring toegestaan onder sterk samenhangende vergunningstelsels die wel onder de Dienstenrichtlijn vallen.
Provincies
Ook provincies kunnen leges heffen. Dit zijn bedragen die moeten worden betaald voor een aanvraag bij een provincie, bijvoorbeeld in het geval van een aanvraag voor een vergunning.
Provincies hebben in de toelichting op de model-legestarieventabel bij diensten vallend onder de Dienstenrichtlijn vermeld of de Dienstenrichtlijn van toepassing is. Hierdoor kan kruissubsidiëring met andere hoofdstukken worden voorkomen kan.
Waterschappen
Op grond van artikel 115 van de Waterschapswet mogen waterschappen leges heffen, bijvoorbeeld ter zake van het behandelen van verzoeken tot het verlenen van vergunningen of ontheffingen. Hierbij geldt dat de tarieven zodanig worden vastgesteld dat de geraamde baten van de rechten niet uitgaan boven de geraamde lasten ter zake.
Echter, ook waterschappen hebben te maken met de gevolgen van de Dienstenrichtlijn en moeten zich dus houden aan de beperkte mogelijkheden om kruissubsidiëring toe te passen. Meer informatie hierover is de vinden in de Handreiking Kostentoerekening – leges en tarieven, opgesteld door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.
