Milieubeleid

Het milieubeleid van de Europese Unie is er op gericht om het milieu te beschermen, te herstellen en te verbeteren. Het milieubeleid raakt dan ook aan diverse thema’s zoals vogelbescherming, schoon drinkwater en het verminderen van afval. 

Hier vindt u de Europese wet- en regelgeving die op het gebied van milieu van belang is voor decentrale overheden.

Internationale milieudoelstellingen

De Duurzame Ontwikkelingsdoelen SDG’s

In 2015 stelden alle 193 landen van de Verenigde Naties unaniem de ‘duurzame ontwikkelingsdoelen’ SDGs op. De SDG’s zijn zeventien doelstellingen voor het aanpakken van mondiale uitdagingen op het gebied van duurzaamheid, (on)gelijkheid, armoede en klimaatverandering. De afspraken richten zich bijvoorbeeld op toegang tot schoon drinkwater, als ook op het beschermen van ecosystemen en het verminderen van afval. De doelen moeten in 2030 behaald zijn. De Commissie-Von der Leyen zet onder andere in de Green Deal uiteen hoe Europa deze doelstellingen gaat realiseren. 

Europees milieubeleid

Rechtsgrond

Op basis van art. 190, 191 en 192 VWEU kan de EU optreden op alle terreinen van het milieubeleid. Hierdoor is de Europese milieuregelgeving inmiddels omvangrijk en ingrijpend. De bevoegdheid van de EU wordt begrensd door het subsidiariteitsbeginsel. Op sommige beleidsterreinen vereist het unanieme steun van de lidstaten voor gemeenschappelijke actie.

Milieu wet- en regelgeving

De EU voert milieubeleid voornamelijk uit door het vaststellen van richtlijnen. Deze worden geïmplementeerd in nationale wetgeving en vervolgens ingebed in nationale, lokale en regionale besluitvorming. Zo krijgen gemeenten, provincies en waterschappen in de praktijk te maken met het Europees milieubeleid.

Principes milieubeleid

Het milieubeleid van de Europese Unie is gebaseerd op een aantal principes die ook een belangrijke rol spelen in het milieubeheer op decentraal niveau. Dit zijn het voorzorgsbeginsel, preventiebeginsel, het beginsel van bestrijding bij de bron en het beginsel dat de vervuiler betaalt. Deze principes staan in artikel 191, lid 2 VwEU. Meer informatie vindt u op onze pagina milieubeheer. 

Milieuactieporgramma (MAP 8)

Het milieubeleid wordt gestuurd door milieuactieprogramma’s (MAP). Hierin zijn doelstellingen opgesteld die binnen een aantal jaren moeten worden behaald. Het huidige milieuactieprogramma (MAP 8) zal lopen van de periode 2021 tot en met 2030. De Commissie heeft een voorstel voor MAP 8 in december 2020 gedaan. De Raad en het Parlement hebben hier in maart 2022 overeenstemming over bereikt.

Het 8e milieuactieprogramma zal de klimaat- en milieudoelstellingen uit de Green Deal centraal stellen. MAP 8 is dus gericht op de transitie naar een klimaatneutrale, hulpbronnenefficiënte, schone en circulaire economie. Hierbij zullen ook het terugdringen van de vervuiling en het herstel van de biodiversiteit de komende jaren aan de orde komen.

Daarnaast zal MAP8 zich in de praktijk met name richten op de financiële uitvoering van het milieubeleid. Zo stelt de Commissie voor om milieuonvriendelijke subsidies op EU- en nationaal niveau geleidelijk af te schaffen. Ook moeten duurzame investeringen via de Europese Investeringsbank worden gemobiliseerd.

Nationale implementatie milieuwetgeving

Veel Europese milieuwetgeving, zoals de Milieuaansprakelijkheidsrichtlijn, is vastgelegd in de Wet milieubeheer.

Wanneer een Europese richtlijn niet tijdig of correct is omgezet door Nederland, dan kunnen bepalingen uit de oorspronkelijke Europese richtlijn ineens rechtstreeks gelden voor decentrale overheden.

Decentrale relevantie Europees milieubeleid

Decentrale overheden zijn betrokken bij het voorkomen van milieuschade. Decentrale overheden moeten dan ook de (Europese) milieuregels handhaven, onder meer door middel van inspecties en milieueffectrapportages. In geval van overtreding kunnen overheden de vervuiler aansprakelijk stellen en eisen de schade aan het milieu te herstellen of compenseren. Bepaalde milieuovertredingen kunnen zelfs strafrechtelijk worden vervolgd. Ook moeten decentrale overheden milieu-informatie verstrekken aan burgers als daarom wordt gevraagd, bijvoorbeeld over de toestand van het milieu op hun grondgebied.

Meer informatie over de rol van decentrale overheden op het gebied van milieu vindt u op onze pagina milieubeheer.