Wanneer een decentrale overheid steun heeft verleend en de Europese Commissie twijfelt over de verenigbaarheid daarvan met de interne markt, start de Commissie een formele (onderzoeks)procedure (artikel 4 Procedureverordening 2015/1589). Deze procedure biedt ook mogelijkheden aan derde partijen om inbreng te geven. De Commissie streeft er naar om binnen achttien maanden na opening van de formele (onderzoeks)procedure een besluit vast te stellen.
In welke gevallen is de formele (onderzoeks)procedure van toepassing?
De formele (onderzoeks)procedure is een ingrijpende procedure en beslaat een ingewikkeld proces. Zij is van toepassing op de volgende soorten steunzaken:
- gemelde en niet gemelde steun;
- misbruik van steun;
- bestaande steun;
- een ingetrokken of vernietigd besluit.
In de decentrale praktijk wordt de formele onderzoeksprocedure voornamelijk toegepast bij gemelde en niet gemelde steun. Meer specifieke informatie hierover is terug te vinden in artikel 6 Procedureverordening 2015/1589 en in de Procedurehandleiding van de Commissie.
Doel van de formele (onderzoeks)procedure
De formele (onderzoeks)procedure heeft als doel om de rechten van alle betrokken partijen te waarborgen. Een ander doel is om de Commissie volledig op de hoogte te brengen van de feiten omtrent de steunmaatregel.
Aanvang procedure voor gemelde en niet gemelde steun
De Commissie zal de formele onderzoeksprocedure (zoals in artikel 108 lid 2 VWEU) starten wanneer ze twijfels heeft of de steun met de interne markt verenigbaar is. Dit kan het gevolg zijn van een meldingsprocedure of een klachtenprocedure. Ook kan de Europese Commissie ambtshalve onderzoeken doen.
Inleidingsbesluit
Het besluit waarmee de formele (onderzoeks)procedure wordt gestart wordt het ‘inleidingsbesluit’ genoemd. De desbetreffende lidstaat wordt hiervan middels een brief op de hoogte gebracht. Daarin worden de lidstaat en de andere belanghebbenden uitgenodigd hun opmerkingen binnen één maand mede te delen. Deze termijn kan in sommige gevallen worden verlengd. Het inleidingsbesluit wordt in het Publicatieblad van de EU gepubliceerd. Publicatie van het besluit gebeurt na afstemming met de betrokken lidstaat over mogelijk vertrouwelijke gegevens.
Daarnaast is de Europese Commissie verplicht de formele (onderzoeks)procedure te starten als het ernstige moeilijkheden ondervindt bij het verkrijgen van de benodigde informatie.
Vaststelling van een definitief besluit
De Commissie streeft ernaar om binnen achttien maanden na het begin van de procedure een besluit vast te stellen. De formele onderzoeksprocedure wordt afgesloten met één van de volgende besluiten (artikel 9 Procedureverordening 2015/1589):
- de steun kan niet als staatssteun worden gekwalificeerd;
- de steun is verenigbaar met de interne markt (positief besluit);
- er worden voorwaarden aan het positieve besluit gesteld (voorwaardelijk besluit);
- de steun is niet verenigbaar met de interne markt en mag niet worden uitgevoerd (negatief besluit).
Rol coördinatiepunt staatssteun
Als er een formele onderzoeksprocedure wordt ingesteld voor een steunmaatregel van een gemeente of provincie, dan begeleidt het Coördinatiepunt Staatssteun voor Decentrale Overheden (CSDO) van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) dit traject. Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) neemt deze rol op zich voor waterschappen.
