Binnen het staatssteunrecht neemt steun voor midden- en kleinbedrijven (MKB’s) een centrale rol in. Hierdoor kunnen decentrale overheden die steun aan MKB’s verlenen diverse vrijstellingen benutten. Deze zijn te vinden in de Algemene Groepsvrijstellingsverordening (AGVV) en in de Landbouwvrijstellingsverordening (LVV). Voorbeelden hiervan zijn risicofinancieringssteun, onderzoekssteun en investeringssteun. In plaats van MKB wordt in Nederland vaak het begrip KMO’s (kleine en middelgrote ondernemingen) gebruikt.
De rol van het MKB in de economie
Het MKB speelt een belangrijke rol in het scheppen van arbeidsplaatsen en draagt bij tot economische stabiliteit en groei. Diverse vormen van marktfalen kunnen echter hun ontwikkeling afremmen. Ook kunnen zij vaak moeilijk kapitaal of krediet krijgen en hebben MKB’ers door hun beperkte middelen soms moeilijk toegang tot informatie, met name over nieuwe technologie en potentiële markten.
Daarom staat de Europese Commissie positief tegenover staatssteun die de ontwikkeling van de economische bedrijvigheid van MKB vergemakkelijkt. Elke lidstaat kent het midden- en kleinbedrijf als sector. Omdat er voor de hele Europese Interne Markt een gelijke definitie moet gelden voor deze bedrijven, wordt er in Europese wet- en regelgeving gebruik gemaakt van een specifieke definitie van KMO’s. Meer informatie over de Europese context kunt u hier lezen in de door de Europese Commissie gepubliceerde ‘Gebruikersgids bij de definitie van KMO’s’.
Definitie KMO
Kleine onderneming
Kleine ondernemingen zijn volgens Europees recht zelfstandige ondernemingen waar minder dan vijftig personen werken en de jaaromzet of het jaarlijkse balanstotaal de € 10 miljoen niet overschrijdt.
Middelgrote onderneming
Middelgrote ondernemingen zijn volgens Europees recht zelfstandige ondernemingen waar minder dan 250 personen werken en de jaaromzet de € 50 miljoen en/of het jaarlijkse balanstotaal de € 43 miljoen niet overschrijdt.
Naargelang de categorie waartoe de betreffende onderneming behoort moet de begunstigde bij de cijfers van haar eigen onderneming misschien cijfers van één of meer andere ondernemingen bijtellen. Dit is het geval wanneer de onderneming geen zelfstandig bedrijf is.
Zelfstandige onderneming
Een onderneming is zelfstandig als deze niet voor 25% of meer van het kapitaal of van de stemrechten in handen is van één onderneming of van verscheidene verbonden van ondernemingen of via natuurlijke personen afzonderlijk of in een groep. Ook dezelfde bestuurders, familierelaties en contractuele verplichtingen kunnen ervoor zorgen dat een onderneming niet als zelfstandig wordt gezien.
MKB-vrijstellingen
Decentrale overheden die steun aan MKB onder de AGVV of de LVV verlenen, moeten deze volgens artikel 108 VwEU melden bij de Europese Commissie. Deze meldingsplicht kent uitzonderingen, die hieronder worden omschreven. Steunmaatregelen die onder één van de bovengenoemde vrijstellingsverordeningen vallen, hoeven niet ter goedkeuring gemeld te worden bij de Commissie. Kennisgeving en rapportage zijn voor dergelijke geoorloofde staatssteun echter wel verplicht.
Algemene groepsvrijstellingsverordening
Decentrale overheden kunnen het MKB stimuleren met steun die valt onder de AGVV. De AGVV kent 26 steuncategorieën (zie MKB-steun onder AGVV) die worden vrijgesteld van deze meldingsplicht. Deze steuncategorieën kennen verschillende steunintensiteiten. De hoogte van de steun is afhankelijk van de grootte van de onderneming.
Landbouwvrijstellingsverordening
Ook kunnen decentrale overheden MKB-landbouwbedrijven steunen. Onder de Landbouwvrijstellingsverordening komen er veertien categorieën (zie MKB-steun onder Landbouwvrijstellingsverordening) in aanmerking voor de vrijstelling.
Voorbeelden uit de praktijk
AGVV
- Casdaderegeling steunverlening projecten Achterhoek Visie 2030, Achterhoek Ambassadeurs
- Subsidieprogramma Zuid-Nederland, Zeeland, Noord-Brabant en Limburg
- Noordelijke Innovatie Ondersteuningsfaciliteit, SNN
- Human Resource Mangement Plus, SNN
- Ad hoc subsidie Gebiedscoöperatie Oregional, Arnhem/Nijmegen
LVV
- Excellent produceren: Verbeteringen in de Veehouderij (emissies bestaande stallen), Provincie Limburg
- Pilots duurzaam ondernemen, Utrecht
- Projecten duurzame landbouw, Utrecht
- Stimulering Agro-innovatie in Limburg, Limburg
- Veldmakelaars groenblauwe diensten, Limburg
Richtsnoeren en kaderregelingen
Daarnaast zijn er specifieke steunkaders voor het MKB, waarvoor melding wel verplicht is:
- Richtsnoeren risicokapitaal voor MKB (zie punt 3 hieronder);
- Richtsnoeren Milieusteun 2008;
- Kaderregeling O&O&I.
