Wat is maatschappelijk aanbesteden?
Bij maatschappelijk aanbesteden worden overheidstaken (deels) uitbesteed aan combinaties van bewoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen. Het is een manier om bewoners en maatschappelijke partners bij het beleid en de uitvoering van publieke taken te betrekken. Daarbij staat het maatschappelijk rendement centraal, de route ernaartoe (de uitvoering) laat de overheid over aan de samenleving. Bewoners, (sociaal) ondernemers en maatschappelijke organisaties hebben vaak duidelijker zicht op wat er beter zou kunnen in hun buurt, dorp of stad en op hoe zij dit kunnen realiseren. Maatschappelijk aanbesteden biedt de mogelijkheid om initiatieven van bewoners, (sociaal) ondernemers of maatschappelijke organisaties, door middel van samenwerking vorm te geven. Hierbij kan één partij betrokken zijn, maar bij complexe vraagstukken die om vernieuwende en integrale oplossingen vragen zijn meestal meerdere partijen betrokken. Het initiatief voor maatschappelijk aanbesteden kan zowel genomen worden door de overheid, als door bewoners, (sociaal) ondernemers of maatschappelijke organisaties. Voorbeelden van maatschappelijk aanbesteden zijn buurthuizen, speelplaatsen, dagbesteding voor kwetsbaren en begeleiding naar werk.
Bij maatschappelijk aanbesteden gaat het dus om:
- publieke taken (waarvoor de overheid verantwoordelijk is);
- die (deels) worden overgedragen aan (combinaties van) bewoners/(sociaal) ondernemers/maatschappelijke instellingen;
- hiervoor worden (politieke) kaders/voorwaarden geformuleerd;
- hierover wordt (op onderdelen) verantwoording afgelegd.
De juridische vorm waarin het overdragen van de taken wordt gegoten is afhankelijk van de inhoud van de vraag, het aanbod en kwaliteiten van partijen en het type activiteit dat de gemeente beoogt. Het aanbestedingsrecht is van toepassing als de activiteiten de vorm hebben van een overheidsopdracht of van een concessieovereenkomst.
Right to Challenge
Bij maatschappelijk aanbesteden kan ook gedacht worden aan het Right to Challenge (“Recht om uit te dagen”). Het Right to Challenge is bedoeld om de invloed van burgers op het lokaal bestuur te vergroten. Het staat voor het recht van bewonersgroepen om de overheid uit te dagen om de uitvoering van publieke taken over te dragen, als zij een publieke taak beter en/of goedkoper kunnen uitvoeren dan de overheid zelf. De relatie tussen de overheid en de bewonersgroepen verandert in dat geval in die van opdrachtgever en opdrachtnemer.
Meer informatie
Voor meer informatie over maatschappelijk aanbesteden of voor praktische voorbeelden, kunnen de volgende bronnen geraadpleegd worden:
Informatieblad Maatschappelijk Aanbesteden (2013, Ministerie van BZK)
Juridisch leaflet Maatschappelijk Aanbesteden (2015, Ministerie van BZK)
