Open house-model
In het open house-model mogen alle partijen die voldoen aan de voorwaarden die een gemeente heeft gesteld een overeenkomst met de gemeente sluiten. De gemeente maakt de opdracht inclusief geschiktheids- en minimumeisen openbaar. Aanbieders kunnen zich daar dan op inschrijven. Het is vervolgens aan de zorgvrager, en niet aan de gemeente, om een individuele zorgaanbieder te kiezen. Anders dan bij een overheidsopdracht is er in dat geval geen sprake van selectie en daarom wordt wel gesteld dat er geen aanbestedingsplicht geldt.
Als gevolg hiervan is het (Europese) aanbestedingsrecht niet van toepassing op een open house-procedure. Desondanks gelden de fundamentele beginselen van het aanbestedingsrecht wel, met name de beginselen van non-discriminatie en gelijke behandeling van ondernemers, en de daaruit voortvloeiende transparantieverplichting. Ook zijn de algemene beginselen van behoorlijk bestuur van toepassing op overheidshandelen in relatie tot zorgaanbieders. Slechts enkele artikelen uit hoofdstuk 1 van de Aanbestedingswet 2012 zijn van toepassing bij een open house-procedure (artikelen 1.4, 1.5, 1.6, afdelingen 1.2.3 en 1.2.4 en hoofdstuk 1.3).
Voor de voorwaarden van het open house-model kunt u deze pagina van PIANOo bekijken.
Afweging
Er zitten zowel voor- als nadelen aan het open house-model, zeker ten opzichte van aanbesteden.
Voordelen:
- De aanbestedingsregels zijn niet van toepassing, waardoor het inkoopproces minder administratie vraagt dan bij een aanbesteding;
- De gemeente kan sturen op kwaliteit en inhoud;
- De gemeente kan tussentijds een overeenkomst afsluiten met nieuwe zorgaanbieders; en
- De cliënt heeft volop keuzevrijheid.
Nadelen:
- De gemeente heeft geen invloed op het aantal partijen waarmee zij een contract afsluit;
- De gemeente moet tarieven vast stellen; en
- Er is veel contractmanagement nodig.
Jurisprudentie over open house
Het Falk Pharma-arrest is een belangrijke uitspraak voor het open house-model. Deze zaak ging over een aankoopsysteem voor geneesmiddelen waarbij iedere ondernemer die beantwoordde aan vooraf vastgestelde voorwaarden, als leverancier werd toegelaten tot een raamovereenkomst. Toetreding was mogelijk tijdens de gehele looptijd van de raamovereenkomst. Het Hof van Justitie van de Europese Unie boog zich over de vraag of dit een overheidsopdracht in de zin van de aanbestedingsrichtlijnen betrof en of in dat geval deze richtlijnen van toepassing waren. In een situatie waarin alle ondernemers die aan bepaalde voorwaarden voldoen zonder onderscheid het recht hebben om een bepaalde taak uit te voeren, is er volgens het Hof echter geen sprake van een overheidsopdracht en geldt er daarom geen aanbestedingsplicht. Kortom: de wens van een aanbestedende dienst om exclusiviteit te bieden aan één of meerdere leveranciers (ten koste van andere), bepaalt of er sprake is van een aanbestedingsplicht. Als er geen sprake is van exclusiviteit, zoals bij open house, dan is er dus geen sprake van een aanbestedingsplichtige opdracht.
In het arrest Tirkkonen heeft het Hof de Falk Pharma-doctrine voortgezet. Het Hof oordeelde dat een Fins landbouwadviseringssysteem, dat qua inrichting veel lijkt op het open house-model, niet kwalificeert als een overheidsopdracht in de zin van de Europese aanbestedingsrichtlijn.
