Sectoren als energie, kantoorfaciliteiten en kantoorgebouwen, maar ook transport en vervoer zijn veelbelovende sectoren om duurzaam (groen) aan te besteden. Milieucriteria of -overwegingen kunnen hierin onder meer de vorm aannemen van het vaststellen van de eisen van een opdracht, bij de selectie van leveranciers, dienstverleners of aannemers, bij het gunnen van de opdracht en in de uitvoeringsbepalingen in het contract.
Ook in Europa staat groen aanbesteden sinds enkele jaren hoog op de agenda: de Europese Commissie ziet Green Public Procurement als een bruikbaar instrument om duurzame economische groei te bevorderen.
Hoe kunnen duurzaamheidsdoelstellingen worden geïntegreerd in aanbestedingen? Welke Europese instrumenten bestaan er in het kader van groen aanbesteden? En in welke regelgeving wordt er al aandacht besteed aan het meewegen van milieuoverwegingen in de aanbestedingsprocedure? Meer informatie en antwoorden op deze vragen leest u op deze pagina.
Green Public Procurement
In 2016 publiceerde de Europese Commissie de derde versie van het handboek ‘Buying Green! – A Handbook on green public procurement’. Het handboek biedt een leidraad voor groene inkoop van goederen en diensten en dient als informatie voor beleidsmakers en bedrijven die op groene aanbestedingen inschrijven.
Dit handboek hanteert de definitie van Green public procurement (GPP) uit de Mededeling Overheidsopdrachten voor een beter milieu dat het bij GPP gaat om “een proces in het kader waarvan overheidsdiensten goederen, diensten en werken beogen te verkrijgen die gedurende de volledige levenscyclus ervan een minder belastend milieueffect hebben dan vergelijkbare goederen, diensten en werken met dezelfde primaire functie” (paragraaf 3.1). GPP betreft een vrijwillig instrument dus lidstaten en publieke entiteiten bepalen zelf in welke mate GPP wordt geïmplementeerd in hun aanbestedingen.
Aanbestedingsrichtlijnen en duurzaam aanbesteden: milieucriteria
De aanbestedingsrichtlijnen bieden aanbestedende diensten mogelijkheden en instrumenten om bij te dragen aan duurzame doelstellingen. In onder meer de volgende artikelen van Richtlijn 2014/24 wordt aandacht besteed aan het meenemen van milieuoverwegingen in het gunningsproces, ook wel groen aanbesteden:
- Overweging 88: het kunnen verlangen van toepassing van milieubeheermaatregelen en/of milieubeheersystemen.
- Overweging 96: economisch meest voordelige inschrijving bepalen aan de hand van een levenscycluskostenberekening, dat wil zeggen: alle kosten binnen de levenscyclus van een werk, levering of dienst – hieronder vallen ook kosten die toe te schrijven zijn aan externe milieueffecten;
- Overweging 97: het opnemen van milieucriteria/voorwaarden voor de uitvoering van de opdracht;
- Artikel 18, lid 2: de aanbestedingsbeginselen verplichten naleving van onder andere dwingende milieurechtelijke voorschriften. Deze milieucriteria zijn te vinden in Bijlage X bij Richtlijn 2014/24. Artikel 18, lid 2 Richtlijn 2014/24 is geïmplementeerd in artikel 2.81, lid 2 Aanbestedingswet 2012;
- Artikel 42, lid 3, sub a: in de technische specificaties van een opdracht kunnen milieueisen opgenomen worden;
- Artikel 43: onder voorwaarden kan een specifiek keurmerk voor milieukenmerken geëist worden;
- Artikel 57, lid 3: uitsluiting van een onderneming om dwingende reden van algemeen belang, zoals bescherming van het milieu;
- Artikel 57, lid 4, sub a: uitsluiting van een onderneming van deelname aan een aanbestedingsprocedure wanneer aangetoond kan worden dat de in artikel 18, lid 2 genoemde verplichtingen zijn geschonden;
- Artikel 67, lid 2: de economisch meest voordelige inschrijving wordt mede vastgesteld op basis van te bepalen criteria, zoals milieuaspecten;
- Artikel 68: het meewegen van levenscycluskosten, waaronder kosten toegerekend aan externe milieueffecten;
- Artikel 69, lid 2, sub d: het afwijzen van een abnormaal lage inschrijving bij niet-nakoming van dwingende milieurechtelijke voorschriften.
Duurzaamheidscriteria
Voor een groot deel van de producten, diensten en werken die overheden inkopen zijn duurzaamheidscriteria ontwikkeld als handvat om groen aan te besteden. Op Europees niveau worden ook criteria ontwikkeld om duurzaam aanbesteden te stimuleren. Zo heeft de Europese Commissie voor verschillende productgroepen GPP criteria opgesteld.
Sectorspecifieke richtlijnen
Milieuoverwegingen vinden we steeds meer terug in sectorspecifieke regelgeving van de Europese Commissie. Denk hierbij bijvoorbeeld aan de volgende richtlijnen:
- Richtlijn 2019/1161 inzake de bevordering van schone en energiezuinige wegvoertuigen, ook wel bekend als de Clean Vehicles Directive. Het doel van deze Richtlijn is om het gebruik van schone, energie-efficiënte voertuigen te bevorderen door middel van publieke inkoop. Deze Richtlijn, meer specifiek artikel 5, bevat minimumstreefcijfers voor overheidsopdrachten.
- Richtlijn 2010/31 betreffende de energieprestatie van gebouwen, ofwel de Richtlijn energieprestatie gebouwen. Meer over deze Richtlijn leest u hier.
- Richtlijn 2012/27/EU betreffende energie-efficiëntie, ofwel de Richtlijn energie-efficiëntie.
Richtlijn Duurzaamheidsrapportering door Ondernemingen
Hoewel de Richtlijn Duurzaamheidsrapportering door Ondernemingen (Corporate Sustainability Reporting Directive, CSRD) slechts van toepassing is op bedrijven, kunnen aanbestedende diensten met de gevolgen van deze Richtlijn te maken hebben. De Richtlijn stelt eisen aan ondernemingen op het gebied van verslaggeving op het gebied van de plannen van de onderneming om het bedrijfsmodel te verenigen met de overgang naar een duurzame economie en de beperking van de opwarming van de aarde tot 1.5°C. Ook moet men rapporteren over door de ondernemer vastgelegde tijdgebonden doelstellingen wat betreft duurzaamheidskwesties waaronder, mits van toepassing, absolute broeikasgasemissiereductiedoelstellingen. Dit kan tot gevolg hebben dat potentiële inschrijvers minder geneigd zullen zijn om zich in te schrijven voor een aanbestedingsprocedure waar duurzaamheid onvoldoende of niet wordt uitgevraagd.
