Waarom is het van belang om te weten of een overheidsopdracht een werk, levering of dienst is?
De Europese aanbestedingsrichtlijnen maken onderscheid tussen drie verschillende soorten overheidsopdrachten: voor werken, leveringen en diensten. Naast deze drie categorieën bestaat ook een subcategorie diensten: sociale en andere specifieke diensten. Het is belangrijk om te weten tot welke categorie een overheidsopdracht behoort, omdat de hoogte van de drempelwaarden per categorie verschilt. Als een overheidsopdracht boven de Europese drempelwaarde uitkomt, moet deze Europees worden aanbesteed. Zo ligt de drempelwaarde voor opdrachten voor werken hoger dan die voor opdrachten voor diensten en leveringen.
Op deze pagina vindt u uitleg over de definities van de termen ‘werk’, ‘levering’, ‘dienst’ en van ‘sociale en andere specifieke diensten’. Sommige overheidsopdrachten zijn lastig in te delen in een categorie. Is een opdracht voor onderhoudswerkzaamheden bijvoorbeeld een werk of een dienst? En is de aankoop en aanleg van een verkeersregelinstallatie een levering of een werk? Deze pagina helpt u verder op weg bij het beantwoorden van deze vraag.
Ook leest u hieronder hoe CPV-codes gebruikt kunnen worden bij het beantwoorden van deze vragen. Wilt u meer weten over de Europese aanbestedingsplicht? Die informatie kunt u vinden op deze pagina.
Europese aanbestedingsprocedures voor werken, leveringen en diensten
Als overheidsopdrachten voor werken, leveringen of diensten boven de Europese drempelwaarden uitkomen, moeten deze Europees worden aanbesteed. De aanbestedende dienst moet dan de procedures volgen die zijn voorgeschreven in de Aanbestedingswet 2012. Hierin zijn de Europese richtlijnen namelijk geïmplementeerd. In principe dient een Europese openbare of niet-openbare procedure gevolgd te worden. In bepaalde uitzonderingsgevallen kan van een andere aanbestedingsprocedure gebruik worden gemaakt. Meer informatie hierover vindt u op de pagina over aanbestedingsprocedures.
Definitie Werken
De definitie van overheidsopdrachten voor werken is vastgelegd in artikel 2 lid 1 sub 6 Richtlijn 2014/24. Een overheidsopdracht voor werken is een opdracht die betrekking heeft op:
- de uitvoering, of het ontwerp en de uitvoering, van werken die betrekking hebben op een van de in bijlage II bedoelde activiteiten;
- de uitvoering, of het ontwerp en de uitvoering, van een werk, of;
- de uitvoering, met welke middelen dan ook, van een werk dat voldoet aan de eisen van de aanbestedende dienst die een beslissende invloed uitoefent op het soort werk en het ontwerp van het werk.
Artikel 2 lid 7 Richtlijn 2014/24 stelt dat een werk “het product [is] van een geheel van bouwkundige of civieltechnische werken, dat ertoe bestemd is als zodanig een economische of technische functie te vervullen”. Denk hierbij aan de aanleg van een snelweg, een viaduct of de bouw van een kantoorgebouw.
Bepalen of een opdracht een werk is
Soms is het lastig om te bepalen of een opdracht een werk is. Uitgangspunt is dat alle activiteiten uit bijlage II van Richtlijn 2014/24 als werk moeten worden beschouwd. Deze bijlage bevat een lijst van activiteiten uit de bouwnijverheid. De lijst komt voort uit de NACE-verordening (Verordening 1893/2006 tot vaststelling van de statistische classificatie van economische activiteiten) en omvat bijvoorbeeld het slopen van gebouwen en de installatie van waterleidingen. Alle activiteiten hebben een bijbehorende cijfercode genaamd CPV-code (Common Procurement Vocabulary). Aanbestedende diensten dienen deze cijfercodes te gebruiken voor het identificeren van een opdracht. Uit de CPV-code kan ook worden opgemaakt of een opdracht kwalificeert als een werk, levering of dienst. Zo zijn codes die beginnen met 45 altijd werken. Zie voor meer informatie de pagina over CPV-codes en de CPV-code zoekmachine.
Definitie Leveringen
De definitie van leveringen is te vinden in artikel 2 lid 1 sub 8 Richtlijn 2014/24. Overheidsopdrachten voor leveringen hebben betrekking op de aankoop, leasing, huur of huurkoop – met of zonder koopoptie – van producten. Ook als er plaatsings- en installatiewerkzaamheden bij de levering komen kijken, wordt de opdracht in principe aangemerkt als levering. Echter, als de waarde van de installatiediensten hoger is dan de waarde van de te leveren producten kan dit anders zijn. Hierover kunt u meer lezen in onze praktijkvraag over verkeersregelinstallaties.
Bepalen of een opdracht een levering is
Ook bij het bepalen of een overheidsopdracht een levering is, kan de CPV als hulpmiddel dienen. In de bijlagen van de CPV-verordening zijn de CPV-codes voor producten te vinden. Een overheidsopdracht voor het verkrijgen van producten is vrijwel altijd een levering. Hierbij kunt u denken aan producten als gordijnstoffen, pesticiden of magneetkaartlezers.
Definitie Diensten
Diensten kunnen gezien worden als een restcategorie. Artikel 2 lid 1 sub 9 Richtlijn 2014/24 definieert opdrachten voor diensten namelijk als overheidsopdrachten die betrekking hebben op het verlenen van andere diensten dan die bedoeld in artikel 2 lid 1 sub 6 (werken). Dat wil zeggen dat opdrachten die geen werken en geen leveringen zijn, als diensten moeten worden gezien.
Bepalen of een opdracht een dienst is
Ook bij het bepalen of een overheidsopdracht een dienst is, kan de CPV als hulpmiddel dienen. In de bijlagen van de CPV-verordening zijn de CPV codes voor diensten te vinden, zoals archiefdiensten of pensioenfondsadviesdiensten.
Sociale en andere specifieke diensten
Sociale en andere specifieke diensten vormen een aparte dienstencategorie (artikel 74 Richtlijn 2014/24). Hiervoor geldt een hogere drempelwaarde van € 750.000,- en een lichter aanbestedingsregime. Een lijst van sociale en andere specifieke diensten is te vinden in bijlage XIV van de richtlijn. Op basis hiervan kan een aanbestedende dienst bepalen of een overheidsopdracht moet worden aangemerkt als een reguliere dienstenopdracht of als een sociale en andere specifieke dienst. Vervolgens kan worden bepaald wat het toepasselijke aanbestedingsregime is. Meer informatie vindt u op de pagina over sociale en andere specifieke diensten en in onze praktijkvraag over de aanbestedingsprocedure voor sociale en andere specifieke diensten.
Samenloop en percelen
Bij overheidsopdrachten kan sprake zijn van een gemengde opdracht voor werken, leveringen en/of diensten. Dit is het geval als een opdracht elementen bevat van meer dan één soort opdracht. Denk hierbij aan baggerdiensten waar zowel grondverzetwerkzaamheden plaatsvinden als zuiveringsdiensten. Tevens kan er sprake zijn van een opdracht dat uit meerdere stukken (percelen) bestaat die verschillend van aard zijn. In dat geval kan de opdracht opgesplitst worden in meerdere percelen. Een voorbeeld hiervan is het uitsplitsen van opdrachten voor geadresseerde en ongeadresseerde post. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat een opdracht niet opgeknipt mag worden in meerdere opdrachten om onder de aanbestedingsregels uit te komen.
Soms kan het lastig zijn om te bepalen of er sprake is van één samenhangende of van meerdere losse opdrachten. Meer informatie hierover vindt u daarom op de pagina’s over gemengde opdrachten en percelen, in de praktijkvragen hieronder en in hoofdstuk 5 van de Veelgestelde vragen aanbesteden.
